Η απείθαρχη μάζα

Γράφει η Κατερίνα Σουμπάκα

Οι θεσμοί που κατά καιρούς ανέδειξε η κοινωνία μας, οι θεμελιακές μορφές στήριξης του πολιτικού μας συστήματος, φαίνεται πως σήμερα βρίσκουν αδιάφορους τους πολίτες, που προτιμούν την αποστασιοποίηση παρά τη συμμετοχή σε διαδικασίες όπως οι εκλογές, οι συνελεύσεις, τα σωματεία. Η εποχή μας φέρνει στην επιφάνεια μια απείθαρχη μάζα, που σνομπάρει και αμφισβητεί όχι μόνο κόμματα και παρατάξεις ,αλλά το ίδιο το σύστημα, χτυπώντας στον πυρήνα του. Συχνά αποδίδουμε το φαινόμενο αυτό στον εφησυχασμό, στο βόλεμα, στον εθισμό των νέων στο φραπέ και σε ένα σωρό άλλους λόγους, παραβλέποντας πόσο οξύμωρο θα ήταν μια κοινωνία που πασχίζει για την επιβίωση και είναι καθημερινό θύμα των πολιτικών πρακτικών να απέχει από βαρεμάρα και έλλειψη ενδιαφέροντος για τα κοινά. Είναι όμως δυνατόν οι ίδιοι οι άνθρωποι που πλήττονται και αγκομαχούν να επιδεικνύουν αδιαφορία απλώς και μόνο επειδή βαριούνται; Ή μήπως η πλειοψηφία των φοιτητών, των εργαζομένων, των πολιτών καλοπερνάει και κανένα λόγο δεν έχει να τρέχει σε συνελεύσεις και διαδικασίες ''για το δικό της καλό''; Το ζήτημα είναι μάλλον βαθύτερο, αν αναλογιστούμε πως δεν πρόκειται απλώς για επίδειξη αδιαφορίας αλλά απαξίωσης προς τους θεσμούς. Μιας απαξίωσης που στρέφεται ξεκάθαρα απέναντι στο κατεστημένο, στην κατάντια της δημοκρατίας μας ,στους παρηκμασμένους και -ίσως- ξεπερασμένους θεσμούς μας. 

Η αλήθεια είναι πως μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν έχει αντιληφθεί πλήρως και λεπτομερώς ποιος και γιατί φταίει, τι προκάλεσε τη σημερινή πανωλεθρία, ούτε γνωρίζει σε επίπεδο πολιτικού αναλυτή την πολιτική πραγματικότητα. Αυτό που χαρακτηρίζει, όμως τις μάζες σε δύσκολες εποχές, όταν τίθεται ζήτημα επιβίωσης, είναι το ένστικτο, η ικανότητα να...

...αναγνωρίζουν, ποιο είναι το συμφέρον και ωφέλιμο, απορρίπτοντας παράλληλα ό, τι  τους φαίνεται ασύμφορο. Και ίσως είναι αυτό το ένστικτο που υποκίνει αυτή τη μορφή αντίδρασης μεγάλης μερίδας πολιτών απέναντι σε θεσμούς που αφανίζονται υπό το βάρος της κομματικής κυριαρχίας. Η λυσσαλέα προσπάθεια των κομμάτων να διεισδύσουν στις συλλογικές διαδικασίες έχει πλέον παραμερίσει το διάλογο ως σκοπό και μέσο διεξαγωγής των διαδικασιών, μετατρέποντας τες σε μάχη κομματικής επικράτησης. Η συζήτηση δεν βρίσκει πλέον χώρο στις κατά τα άλλα δημοκρατικές διαδικασίες μας, αλλά έχει δώσει τη θέση της σε αναμετρήσεις κομματικών εξαγγελιών και σε ανθρώπους-φερέφωνα χωρίς διαύγεια σκέψης, που ενδιαφέρονται όχι για ανταλλαγή απόψεων αλλά για κομματική συνδιαλλαγή και επιβολή των πολιτικών τους θέσεων ακόμη και με αθέμιτα μέσα. Έχοντας λοιπόν χάσει την ουσία και το λόγο ύπαρξης των θεσμών, μπροστά σε μια κοινή αλήθεια και ένα κοινό συμφέρον που πάντα φαντάζει αγεφύρωτο ενώπιον των πιστών και ανυποχώρητων κομματαρχών, μάλλον δεν είναι να απορεί κανείς που η μάζα γυρίζει την πλάτη σε αυτό το θλιβερό τοπίο. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, της πνευματικής, πολιτικής και ηθικής ανεξαρτησίας είναι αυτό που κάνει το πλήθος να αποτραβιέται, να λέει, συνειδητά ή υποσυνείδητα, αρνούμαι. Αρνούμαι να αφομοιωθώ, αρνούμαι να εναποθέσω απόψεις, ελπίδες και συμφέροντα εκεί που δεν θα τύχουν σεβασμού, αρνούμαι να πάρω μέρος στη διαιώνιση μιας πραγματικότητας που νοσεί. Ή όλα ή τίποτα. Κανένας συμβιβασμός και καμία υποχώρηση όταν πρόκειται για την αλήθεια μας και όταν πρόκειται για το κοινό μας συμφέρον. Ας αφουγκραστούμε λοιπόν τη φωνή της κοινωνίας μας χωρίς φόβο για την αλλαγή του σκηνικού. Εμείς φτιάχνουμε τους θεσμούς κι όταν δεν μας εξυπηρετούν πια, καλό είναι να τους αφήνουμε πίσω αναζητώντας κάτι καινούριο. Μπροστά στη μετριότητα και την αποσύνθεση ας επιλέξουμε έναν άλλο δρόμο για το μέλλον μας κι ας μην μένουμε στάσιμοι προσπαθώντας να αναβιώσουμε θεσμούς και διαδικασίες που φέρουν το στίγμα μιας εποχής που ίσως πια δεν μας μοιάζει. Η αποστασιοποίηση και η αποχή δεν σημαίνει πάντα έλλειψη πολιτικής συνείδησης. Είναι ο παλμός μιας κοινωνίας που κουράστηκε, σιχάθηκε, μπούχτισε και τώρα πια αντιδρά, ελπίζοντας σε κάτι καλύτερο. Είναι σημάδι πως στο μέλλον θα ανατείλει ένα νέο πολιτικό σκηνικό που θα μας αντικατοπτρίζει και θα μας βρίσκει όλους παρόντες. Γι’ αυτό ας δούμε αυτήν την αποστασιοποίηση ως στάδιο της αμφισβήτησης που προϋποθέτει κάθε αλλαγή και ως μετάβαση από το παρόν των δεδομένων ελευθεριών και θεσμικών δικλείδων, σε ένα μέλλον υπό κατασκευή, που επιζητεί νέες κατακτήσεις.