Σελίδες

21 Οκτωβρίου 2010

Η αβάσταχτη ατολμία μιας μεταρρύθμισης

Του Λεωνίδα Καραδήμου

Προχθές παρακολούθησα την πρώτη εκδήλωση του ΦΟΠΠ με θέμα τον Καλλικράτη, μεταρρύθμιση της οποίας είμαι προφανώς υπέρμαχος όχι μόνο διότι πράγματι συνεπάγεται την αποκέντρωση σειράς αρμοδιοτήτων του κράτους, που πλέον περνούν στα χέρια των ΟΤΑ, ούτε στη λογική της εξοικονόμησης πόρων, που είναι όντως σημαντική παράμετρος. Αλλά κυρίως γιατί εξορθολογίζει μορφώματα μέχρι στιγμής αδιαφανή και δημιουργεί έναν πολιτικά ισχυρό θεσμό, την περιφέρεια, με σημαντικά περιθώρια άσκησης πολιτικής. Στα επί μέρους πλεονεκτήματα της μεταρρύθμισης μπορεί να εντοπίσει κανείς την ελαχιστοποίηση του ηλικιακού ορίου του εκλέγεσθαι που επιτρέπει την ανανέωση και ενθαρρύνει τη συμμετοχή στις τοπικές υποθέσεις από μικρή ηλικία, χάρις στην οποία έθεσαν μάλιστα υποψηφιότητα αρκετοί φίλοι με αξιόλογη πολιτική συγκρότηση και διάθεση προσφοράς.

Πέραν τούτων, όμως, οφείλει να ομολογήσει κανείς εκείνο το οποίο εύστοχα επεσήμανε ο πρώτος εισηγητής της εκδήλωσης, ο κ. Μακρυδημήτρης, πως πρόκειται για μεταρρύθμιση αρκετά άτολμη. Διότι ουσιαστικά ελάχιστα μεριμνά για...
 
...την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή των πολιτών στις τοπικές υποθέσεις, ενώ θα μπορούσε να θεσπίσει συνελεύσεις πολιτών με αποφασιστική αρμοδιότητα για τα ζητήματα του ΟΤΑ τους αν μη τι άλλο σε δημοτικό επίπεδο.

Μπορεί να φαίνεται πολύ θεωρητική και, για κάποιους, ανεφάρμοστη μια τέτοια μεταρρύθμιση, με βάση τα πάγια επιχειρήματα των συντηρητικών (της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς) ότι η κοινωνία είναι ανώριμη και οι περισσότεροι στις μέρες μας ιδιωτεύουν.

Αναρωτιέται όμως κανείς μήπως αυτό συμβαίνει επειδή ακριβώς έχουν μάθει να ιδιωτεύουν, ψηφίζοντας με βάση περισσότερο την προσωπική τους σχέση με υποψηφίους (ή, ακόμη χειρότερα, με επικοινωνιακά κριτήρια ώστε να δείξουν τη δυσαρέσκειά τους για κυβερνητικές πολιτικές κι αφήνοντας στη μοίρα της την πόλη τους) και αποφεύγοντας να πληροφορηθούν και να προβληματιστούν γύρω από ζητήματα της περιοχής τους αποθαρρυμένοι από τη δημοσιοϋπαλληλική γραφειοκρατία και την αδιαφορία του Τύπου για ελάσσονα -όχι λιγότερο πολιτικά εν τούτοις- ζητήματα.

Είναι γεγονός πως τέτοια στοιχεία άμεσης δημοκρατίας είναι εν πολλοίς ξένα στην ελληνική πολιτική παράδοση και πρακτική. Με την εξαίρεση των Εξαρχείων, όπου οι κάτοικοι αποφάσισαν και πέτυχαν να απομακρύνουν τα ναρκωτικά από την πλατεία της γειτονιάς τους, δε θα μπορούσα να σκεφτώ κανένα απολύτως παράδειγμα. Ο δεύτερος εισηγητής της εκδήλωσης, ωστόσο, έτυχε να είναι ο κ. Μπένος που μεταξύ άλλων μάς μίλησε για τη συμμετοχή κληρωτών στη λήψη των αποφάσεων για την αντιμετώπιση των πληγών του σεισμού επί δημαρχίας του μαζί με το δημοτικό συμβούλιο και η οποία αποδείχθηκε λειτουργική. 


Προσωπικά είμαι βέβαιος πως είναι σίγουρα περισσότερο λειτουργική από τη λήψη των αποφάσεων ερήμην μας από δημοτικά συμβούλια. Πόσοι από μας, ο καθένας στην περιοχή τους, ξέρουν πραγματικά τι επιλογές έχει ο δήμος τους για τη διαχείριση των απορριμάτων, τη δημιουργία χώρων πρασίνου, την καλύτερη εξυπηρέτηση των δημοτών, ακόμα και γαι τα πλακάκια των πεζοδρομίων έξω από το σπίτι τους; Μάλλον ελάχιστοι, χωρίς όμως αυτό να αναιρεί πως υφίστανται τις συνέπειες των ασκούμενων πολιτικών, καθυστερώντας στην κίνηση επειδή περνά το σκουπιδιάρικο, χάνοντας έναν ελεύθερο χώρο, σκοντάφτοντας σε σπασμένες πλάκες στη βροχή. 

Μεταρρυθμίσεις όπως ο Καλλικράτης σίγουρα είναι προοδευτικές συγκριτικά με τη δυσλειτουργική δομή της αυτοδιοίκησης που παρά τον εκσυγχρονισμό της από τον Καποδίστρια παρέμεινε εν πολλοίς σπάταλη και ανίσχυρη. Φαίνεται ωστόσο πως είναι και αβάσταχτα άτολμες. Πραγματικά ριζοσπαστική θα ήταν ακριβώς μια μεταρρύθμιση η οποία θα αντιλαμβανόταν τους πολίτες ως συνδιαμορφωτές των τοπικών αποφάσεων κάθε μέρα και όχι ανά τέσσερα χρόνια, ως συμμετόχους κι όχι απλά ως φορολογούμενους ψηφοφόρους. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα έδειχνε πως το πολιτικό μας σύστημα έχει πράγματι τη βούληση να καθιερώσει ανοιχτές διαδικασίες  και να υπηρετήσει την αρχή της διαφάνειας. Και θα άλλαζε όχι μόνον τον τρόπο λήψης των αποφάσεων, αλλά και εμάς τους ίδιους. Ωθώντας μας στη διαρκή μέριμνα για τα κοινά, εξοικειώνοντάς μας με τον τρόπο λειτουργίας του κράτους, υπενθυμίζοντάς μας πως ακόμη και το τελευταίο κρατικό ευρώ είναι δικό μας, όλων μας, και πως όταν το κράτος αποτυγχάνει είμαστε εμείς εκείνοι που αποτυγχάνουμε. Εγκαθιδρύοντας πραγματικά πνεύμα κοινότητας και συνεργασίας, που θα καλλιεργούσε τη δυνατότητα ζυμώσεων και συναινέσεων που  μοιραία δε θα περιορίζονταν σε επίπεδο τοπικό.

2 σχόλια:

  1. Βασικά οι περιφέρειες:

    1) Θα έπρεπε όντως να είναι 9 και όχι 13. Ήτοι Αττική, Μακεδονία-Θράκη, Ήπειρος, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησος, Ιόνιο, Αιγαίο και Κρήτη. Τα διαμερίσματα αυτά δεν είναι τυχαία. Υπάρχουν γεωγραφικοί και οικονομικοί λόγοι που υπάρχουν. Η διοικητική διαίρεση της χώρας δεν μπορεί να γίνεται με πολιτικάντικα κριτήρια, όπως η πασοκικής έμπνευσης διαίρεση της Πελοποννήσου σε 2 περιφέρειες.

    2) Θα έπρεπε να έχουν σύστημα ενός γύρου με σύστημα όπως και των βουλευτικών εκλογών, δλδ αναλογική διάθεση του 85% των εδρών και πριμοδότηση του πρώτου συνδυασμού με 15%. Στην Αττική θα βιώσουμε την αντιδημοκρατική αυτη μεθόδευση αφού ο περιφερειάρχης θα βρεθεί με 25% να έχει τελικά το 60% των εδρών. Επίσης θα υπήρχε και εξοικονόμηση δαπανών, αφού δε θα χρειαζόταν ο β' γύρος.

    γ) Επίσης πρέπει επιτέλους να καταργηθεί στην Ελλάδα ο παραλογισμός των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Ως γνωστόν οι δύο βαθμοί δεν τελούν μεταξύ τους σε ιεραρχική σχέση με αποτελεσμα τη σύγχυση αρμοδιοτήτων. Ή θα έχουν εντελώς διαφορετικές αρμοδιότητες, χωρίς αλληλεπικαλύψεις, πράγμα που όπως έχει αποδειχθεί σε κρισιμότατες στιγμές (πυρκαγιες 2007 και 2009) είναι πρακτικά αδύνατο ή θα έχουν τις ίδιες και θα τελούν μεταξύ τους σε σχέση διοικητικής εποπτείας. Για να μην πω ότι ένας από τους δύο βαθμούς θα έπρεπε παντελώς να καταργηθεί, που ίσως θα ήταν υπέρμετρα ριζοσπαστικό στη δεδομένη συγκυρια.

    υγ: Ποια είναι η συντηρητική μερίδα της Αριστεράς που αντιτίθεται στους θεσμούς λαϊκής συμμετοχής; Δεν ξέρω καμια μερίδα που να 'ναι αντίθετη σε κάτι τέτοιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. 1) Συμφωνώ

    2) Συμφωνώ ως προς το ότι η πριμοδότηση με τα 3/5 των εδρών είναι κάπως αντιδημοκρατική, δεν είμαι βέβαιος για το αν η λύση που προτείνεις είναι η βέλτιστη

    3) Νομίζω πως διαφωνώ

    ->Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός του ΚΚΕ δεν αντιτίθεται στους θεσμούς λαϊκής συμμετοχής;

    ΑπάντησηΔιαγραφή