Σελίδες

28 Μαρτίου 2011

Πίσω ολοταχώς για την Ευρώπη

Του Σαρίφ Σάττι
  
«Δεν θα υπάρξει ειρήνη στην Ευρώπη αν τα κράτη ανασυσταθούν στη βάση της εθνικής κυριαρχίας (...). Τα κράτη της Ευρώπης είναι πολύ μικρά για να εξασφαλίσουν στους λαούς τους ευημερία. Χρειάζονται μεγαλύτερες αγορές. Αυτή η ευημερία και οι απαραίτητες κοινωνικές μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν ότι τα κράτη συνασπίζονται σε μια ομοσπονδία ή μια «ευρωπαϊκή οντότητα» που θα προσδώσει κοινή οικονομική ενότητα»
                                                                           Jean Monnet (1888 – 1979)
Εδώ και μήνες το θέμα που δε μπορεί να απουσιάσει από κανένα δελτίο ειδήσεων που σέβεται τον εαυτό του, είναι η οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα και εν γένει την Ευρώπη. Στα πάσης φύσεως ενημερωτικά έντυπα, έχουν χυθεί τόνοι μελάνης για ζητήματα που μέχρι πριν λίγο καιρό ήταν εντελώς άγνωστα ή και αδιάφορα για τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών. Κι όμως πράγματα τεχνικά και εξειδικευμένοι οικονομικοί όροι έχουν καταφέρει να διεισδύσουν πλήρως στη ζωή μας και στο καθημερινό μας λεξιλόγιο. Για τον αδαή παρατηρητή του δημόσιου λόγου, φαντάζει σαν αστείο ότι το επίπεδο των spreads ή οι δηλώσεις μια τριμερούς τεχνοκρατικής επιτροπής μπορούν να επιδράσουν τόσο καταλυτικά στην ψυχολογία του κόσμου.

Στο ντόμινο των ευρωπαϊκών εξελίξεων ήρθαν να προστεθούν δύο γεγονότα των τελευταίων ημερών που προσθέτουν μια...

...νέα δυναμική στο «θρίλερ» της οικονομίας (αν μου επιτραπεί να υποκύψω στον πειρασμό των δημοσιογραφικών κλισέ). Αναφέρομαι φυσικά στις εξελίξεις στην Πορτογαλία και στις αποφάσεις της Πρόσφατης Συνόδου Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες. 

Την Πέμπτη το βράδυ, σε μια κρίσιμη ψηφοφορία στην πορτογαλική Βουλή, η κυβέρνηση μειοψηφίας του Ζοζέ Σόκρατες δεν κατάφερε να επιβιώσει, συνεπεία της καταψήφισης του πακέτου λιτότητας από την αντιπολίτευση. Αυτό για τους περισσότερους δεν αποτελούσε έκπληξη καθώς η σοσιαλιστική κυβέρνηση εδώ και μήνες παρέπαιε υπό το βάρος του τεράστιου δημόσιου χρέους της χώρας. Την επόμενη μέρα οι ηγέτες των 27 κρατών μελών της ΕΕ κατέληγαν σε συνολική συμφωνία για τη νέα οικονομική αρχιτεκτονική της Γηραιάς Ηπείρου. Η συμφωνία της Παρασκευής δεν αποτελεί τον επίλογο στη διελκυστίνδα μεταξύ δημοσιονομικά πειθαρχημένου Βορρά και χρεοκοπημένου Νότου. Αντίθετα σηματοδοτεί την επόμενη μέρα στην οικονομική διακυβέρνηση της Ευρώπης και στην από κοινού αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων. 


Ο εξουθενωτικός συμβιβασμός που επετεύχθη την Παρασκευή αποτελεί για τον γράφοντα ένα αναμενόμενο ημίμετρο που επιδιώκει απλώς να αναβάλει την περεταίρω οικονομική –και κατ’ επέκταση πολιτική- ενοποίηση της Ευρώπης. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δίστασαν να προβούν στο άλμα που θα οδηγούσε στην υπέρβαση της κρίσης και προτίμησαν να δημιουργήσουν νέα εργαλεία σε μια λογική διεθνούς συνδιάσκεψης. Η θέσπιση του «Συμφώνου για το Ευρώ» και η θεσμοθέτηση ενός μόνιμου μηχανισμού στήριξης μετά το 2013 αποτελούν το μαστίγιο και το καρότο ώστε τα κράτη μέλη να τηρήσουν μια δρακόντεια δημοσιονομική πειθαρχία, χαράζοντας όμως πολιτικές σε εθνικό επίπεδο. Επίσης η ανάγκη αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβώνας για τη θεμελίωση μιας νομικής βάσης όπου θα ερείδονται  οι ανωτέρω θεσμοί θα είναι μια μακρά και επίπονη διαδικασία με αμφίβολη κατάληξη. Ειρήσθω εν παρόδω, μιλώντας με ορολογία του Συνταγματικού δικαίου, η μετατροπή του πρωτογενούς ευρωπαϊκού δικαίου σε ένα κείμενο-λάστιχο που θα αποτυπώνει τις εκάστοτε πολιτικές ισορροπίες εντός του Συμβουλίου αποτελεί πλήγμα τόσο για το κύρος των ευρωπαϊκών συνθηκών όσο και για την ισχύ των διατάξεών τους που χάνουν την «αυστηρότητά» τους.

Σήμερα περισσότερο από ποτέ, η αναρρίχηση στην κορυφή των ευρωπαϊκών θεσμών ανθρώπων χωρίς όραμα και ικανότητες είναι φανερή. Ο  «διαχειριστικός κυβερνητισμός», ο οποίος αποτελεί διαχρονικά την τροχοπέδη σε οποιαδήποτε προσπάθεια οικονομικής και πολιτικής εμβάθυνσης της ΕΕ, υπερίσχυσε σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ένωση. Η κρίση αντί να αποτελέσει την ευκαιρία για τη συγκρότηση μιας «Νέας Ευρώπης» υπογράμμισε εντονότατα ότι με τους υπάρχοντες πολιτικούς συσχετισμούς το όραμα της «Ενωμένης Ευρώπης» έχει μπει για τα καλά στο ψυγείο.  Την ώρα που τα βλέμματα όλου του κόσμου ήταν στραμμένα στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θεώρησαν ότι οι εκλογικές αναμετρήσεις στο εσωτερικό των χωρών τους είναι πιο σημαντικές από την τύχη του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. 

Οι μεσοβέζικες λύσεις που δόθηκαν στο πρόβλημα των υπερχρεωμένων κρατών της Ευρωζώνης ίσως να επαρκούν ώστε να πειστούν προσωρινά κάποιοι επενδυτές. Όμως στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, οι τότε κυβερνώντες της Ευρώπης θα αναγκαστούν εκ των πραγμάτων να κάνουν αυτά που οι σημερινοί ηγέτες δίστασαν. Ας ελπίσουμε μόνο ότι αυτή η καθυστέρηση δεν θα έχει ως συνέπεια την καταδίκη μιας ολόκληρης γενιάς Ευρωπαίων πολιτών στη λιτότητα και την υπανάπτυξη.


Δε μπορώ παρά να σκέφτομαι την αισιοδοξία που επικρατούσε δέκα χρόνια πριν, όταν η εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος έκανε τους πανταχού οικονομικούς αναλυτές να μιλούν για τη δημιουργία του νέου ισχυρού παγκόσμιου νομίσματος. Το ευρώ ξεκίνησε φιλόδοξα ως ο πύργος της Βαβέλ και στα δέκατα γενέθλιά του κατέληξε να μοιάζει περισσότερο με τον πύργο της Πίζας…

1 σχόλιο: