Θλιβερά αδρανείς

Του Παναγιώτη Τσιάλα

Πέρασαν μέσα από την είσοδο της δίφυλλης πόρτας και διέσχισαν με σβελτάδα το διάδρομο της αίθουσας, ώσπου τελικά πήραν στερεότυπα τη θέση τους πίσω από το πανεπιστημιακό έδρανο. Υπήρχε μια ζωντάνια στις κινήσεις τους. Δεν έμοιαζαν με ξόδι νεκρώσιμης ακολουθίας, παρ’ όλο που αγωνίζονταν να εκπέμψουν (ανύπαρκτη) πένθιμη διάθεση. Από πλευράς συνθέσεως, εκπροσωπούσαν όλο το φάσμα των δυνατών κατηγοριών: δύο άνδρες και μία γυναίκα, ένας νεότερος ειδικός επιστήμονας, μία μέσης ηλικίας λέκτορας και ένας κάπως πιο παλιός αναπληρωτής καθηγητής. Μας καλωσόρισαν ευγενικά στο νέο εξάμηνο και παρατάχθηκαν οργανωμένα, ο ένας δίπλα στον άλλον, όπως ακριβώς στοιχίζεται μια αστυνομική διμοιρία που προετοιμάζεται να αποκρούσει μιαν επικείμενη επίθεση φανατισμένων διαδηλωτών. Και ύστερα ελάλησαν… 

«Λόγοι οικονομικής δυσπραγίας επιβάλλουν να μπει μαχαίρι στα φοιτητικά σας συγγράμματα. Διαφωνούμε με το μέτρο, όμως καλούμαστε να το εφαρμόσουμε, μιας και πρόκειται περί νόμου». Και με αυτήν την αποστροφή, η οποία παρέπεμπε στο λατινικό αφορισμό dura lex sed lex, οι καθηγητές κάλεσαν τους φοιτητές τους να συμβιβαστούν με τη σκληρή πραγματικότητα και να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα.  Στο εξής για κάθε μάθημα ο φοιτητής θα δικαιούται ένα μόνο σύγγραμμα. Ορθότερα: θα δικαιούται ένα μόνο βιβλίο, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί με απόλυτη βεβαιότητα ότι, ακόμα κι αν σε ένα μάθημα το σύγγραμμα είναι δίτομο, ο φοιτητής θα  μπορεί να διαλέξει και να λάβει τον ένα μόνο τόμο. Συνοδευτικά βοηθήματα, κείμενα κλασικών αρχαίων συγγραφέων, κώδικες, παρτιτούρες, χάρτες, λεξικά και τα τοιαύτα, θα μπορούν να χορηγηθούν στους φοιτητές μόνο με ειδική αιτιολογία, με την οποία θα διαπιστώνεται η απόλυτη αναγκαιότητά τους για το διδακτικό έργο. Για τα υπόλοιπα ο φοιτητής καλείται να βάλει βαθιά το χέρι στην τσέπη, αλλά μόνο μέχρις ότου θεσπιστεί και επίσημα ο πρωτοποριακός και αμιγώς ακαδημαϊκός θεσμός των άτοκων φοιτητικών δανείων, χάρις στα οποία οι φοιτητές θα μπορούν επιτέλους να δανείζονται χρήματα από την Τράπεζα για την αγορά του δεύτερου τόμου, χωρίς να είναι αναγκασμένοι να πληρώνουν τόκο...

Και όλα αυτά γιατί; Μα ασφαλώς επειδή το Υπουργείο Παιδείας και Δια Βίου Μάθησης αποφάσισε να εκδώσει (εν τω μέσω της εξεταστικής περιόδου) εγκύκλιο, με την οποία η Υπουργός αναλαμβάνει να επιτελέσει το ρόλο του άτεγκτου λογιστή. Η οικονομική κρίση, αφού κατάργησε από τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες σχεδόν κάθε συνδρομή σε ξένα επιστημονικά περιοδικά, επιβάλλει τώρα νέες «λύσεις» νυστέρι υπεραμέσου αποδόσεως και στο χώρο των φοιτητικών συγγραμμάτων. Είναι πλέον γνωστό ότι οι εισπρακτικές μονομανίες της κυβέρνησης δεν ορρωδούν μπροστά στο ενδεχόμενο να μείνουν πολλοί φοιτητές χωρίς βιβλία (είναι άλλωστε υπέρογκο το κόστος των επιστημονικών συγγραμμάτων), ενώ έχει χαθεί προ πολλού η αίσθηση προτεραιότητας στις επιλογές του οικονομικού επιτελείου. Με απλά λόγια, το νέο μέτρο, εφόσον εφαρμοστεί, θα αποτελέσει για το μέσο φοιτητή ό, τι ο γνωστός μετεωρίτης για τους δεινοσαύρους.

Και οι καθηγητές μας; Τι έχουν να πουν για όλα αυτά οι καθηγητές μας και λειτουργοί του δημόσιου Πανεπιστημίου; Θα σας μιλήσω, λοιπόν, για τους συγκεκριμένους τρεις διδάσκοντες, μιας και με αυτούς ξεκίνησα την αφήγησή μου. Οι συγκεκριμένοι τρεις αποφάσισαν να επιδοθούν στην αλχημεία και να διαμορφώσουν μια σύγχρονη ακαδημαϊκή πατέντα, δυνάμει της οποίας το μάθημα θα μπορεί να παρουσιαστεί και να εξεταστεί χωρίς βιβλίο, βασισμένο μόνο σε σημειώσεις και σκόρπιες αναρτήσεις στο διαδίκτυο. Σεβαστό – επιθυμούν να μας βοηθήσουν. Πλην όμως, η ακαδημαϊκή διδασκαλία πανεπιστημιακού επιπέδου δεν είναι δυνατόν να προαχθεί με εμβαλωματικές λύσεις εκ των ενόντων και με τσιφτολεβέντικες νεοελληνικές ευρεσιτεχνίες. Με τέτοιες πρακτικές απλώς επιβραδύνεται ο ενταφιασμός του ακαδημαϊκού έργου – δεν αντιμετωπίζεται επί της ουσίας το πρόβλημα.

Κι όμως, οι ίδιοι φρονούσαν ότι έχουν πράξει τα δέοντα. Μάλιστα, σε κάθε οργισμένη φοιτητική διαμαρτυρία - ξέσπασε ένας ορυμαγδός από τέτοιες στο κατάμεστο αμφιθέατρο- οι καθηγητές υπεραμύνονταν της αγωνιστικής τους στάσης, υποστηρίζοντας ότι έκαναν ό, τι μπορούσαν, ήτοι μια διαπρύσια (σιγά!) παράσταση διαμαρτυρίας στο κτήριο του Αμαρουσίου…. Κάπως έτσι, κατέληξαν στο να μας αναγγείλουν την προκαταβολική τους παραίτηση από έναν αγώνα, χωρίς προοπτικές νίκης, προειδοποιώντας και εμάς για την ματαιότητα κάθε περαιτέρω κλιμάκωσης. Πρόκειται για προχωρημένο σεμινάριο πανεπιστημιακού ριψασπιδισμού, για να μην πω δουλοπρέπειας…

 Μην με παρεξηγήσετε. Δεν ανήκω στα πρόσωπα που αρέσκονται στην αγωνιστολογία. Αδυνατώ όμως να καταλάβω πώς είναι δυνατόν το Υπουργείο Παιδείας να λαμβάνει ένα τόσο ανάλγητο μέτρο και οι καθηγητές να επιχειρούν να μας χρυσώσουν το χάπι, παριστάνοντας συγχρόνως τους τεθλιμμένους συγγενείς. Τρεις δημόσιοι λειτουργοί της ακαδημαϊκής κοινότητας πληροφορούνται ότι οι φοιτητές τους δεν θα έχουν στο εξής διδακτικά βιβλία για το επιστημονικό τους αντικείμενο και, αντί να φέρουν τα πάνω-κάτω για να αλλάξουν την αδυσώπητη Υπουργική απόφαση, απευθύνονται στο ακροατήριο σε τόνο πένθιμο και μοιραίο, αναμασώντας λόγους μεταπρατικής κενολογίας που στάζουν αλληλεγγύη και προκαλούν ανασχεμένα χασμουρητά. Σα φθαρμένη γέρικη μπάλα που την πετάνε κουρασμένοι και απρόθυμοι παίκτες, περνούσε από τον έναν στον άλλο το γνωστό χιλιοακουσμένο μοτίβο: «Δυστυχώς παιδιά δεν μπορούμε εμείς να κάνουμε τίποτα. Άκρως δυσάρεστον και ειλικρινά λυπούμαστε αλλά δεν είναι στη δική μας ευθύνη». 

Ε λοιπόν κύριοι καθηγητές ούτε πράξατε ούτε πράττετε τα δέοντα. Αναπέμπετε ύμνους στην ακαδημαϊκή σας ελευθερία, όμως τώρα που καλείστε να την υπερασπιστείτε τηρείτε εκκωφαντική σιωπή έκπαγλης γυμνότητας. Πώς είναι δυνατόν να θεωρούν πειστικά τα επιχειρήματά τους; Ποιοί ακριβώς είναι οι περιφανείς αγώνες, για τους οποίους εκφράζουν ευθαρσώς την ικανοποίησή τους; Ως μέλος εκείνου του ακροατηρίου έχασα πάσα ιδέα για τους ανθρώπους που επωμίζονται το καθήκον της εκπαιδευτικής ανατροφής μου. Πρόθυμοι να (περι)φέρουν τη μαρκίζα του ακαδημαϊκού διδασκάλου σε κάθε ευκαιρία που τους παρουσιάζεται, πλην όμως επιλήσμονες του ιερού τους καθήκοντος  στις δύσκολες στιγμές που οι φοιτητές και το Πανεπιστήμιο τους έχουν ανάγκη. 

Ξέρετε τι θυμάμαι εγώ; Θυμάμαι πως, όταν πριν μερικές εβδομάδες ένα άδειο, μη χρησιμοποιούμενο κτήριο της Νομικής καταλήφθηκε από διαμαρτυρόμενους ταλαίπωρους μετανάστες, οι καθηγητές της Νομικής αποφάσισαν ομόψυχα να διακόψουν για μια εβδομάδα τη διδασκαλία τους, απουσιάζοντας σύσσωμοι από τις –κατά τα άλλα- ορθάνοιχτες αίθουσες της Νομικής, μέσα στις οποίες τους περίμεναν εναγωνίως οι φοιτητές τους για τα κρίσιμα τελευταία μαθήματα πριν την έναρξη της εξεταστικής. Κι όμως τήρησαν όλοι τους την ομόφωνη απόφαση με θρησκευτική ευλάβεια. Βλέπεις εκεί άξιζε φαίνεται τον κόπο… Τώρα όμως, θεωρούν ότι με μια απλή παράσταση διαμαρτυρίας εξάντλησαν όλα τα διαθέσιμα μέσα πίεσης προς την κυβέρνηση και επομένως μπορούν να αποσυρθούν στη νήσο των μακάρων με καθησυχασμένη την ακαδημαϊκή τους συνείδηση, μιας και τήρησαν απέναντι στην κυβέρνηση όλους τους καλούς τρόπους του ευπατρίδη παλιάς σχολής.

Η τρόικα των καθηγητών εγκατέλειψε την αίθουσα με ανθυπομειδιάματα και τιτιβίσματα, όπως άλλωστε αρμόζει σε κάθε άνθρωπο που ειλικρινά συμμερίζεται την αγωνία ενός έμφοβου φοιτητικού ακροατηρίου που μόλις πριν από λίγο λύγισε. Ώρες ώρες αναρωτιέμαι: για πόσο καιρό ακόμα μπορεί ο μεγάλος όγκος της πανεπιστημιακής κοινότητας να καθεύδει και να σιωπά; Η όξυνση της απορίας είναι ευθέως ανάλογη με την κλιμάκωση της κυβερνητικής επίθεσης στα ζωτικά και δομικά στοιχεία του Πανεπιστημίου. Εάν η κοινότητα των καθηγητών δεν αφυπνιστεί εγκαίρως, τότε πολύ φοβάμαι ότι μόνο ένα θαύμα είναι ικανό να λυτρώσει το Δημόσιο Πανεπιστήμιο από τη φθίνουσα πορεία των τελευταίων ετών. Αλλά για να γίνει το θαύμα, χρειάζεται τουλάχιστον ένας κόκκος πίστης. Τον έχουμε;