Σελίδες

3 Δεκεμβρίου 2010

Βουλευτική ή κομματική έδρα;

Του Πέτρου Πούγγουρα


Τελευταία παρατηρείται έντονο το φαινόμενο να ζητείται πίσω η βουλευτική έδρα από τους βουλευτές που ανεξαρτητοποιούνται. Οι πιέσεις αυτές ασκούνται βάσει της άποψης  ότι η βουλευτική έδρα δεν ανήκει στον ίδιο το βουλευτή αλλά στο κόμμα με το οποίο αυτός εξελέγη.

Αρχική μου πρόθεση ήταν το κείμενο αυτό να ασχοληθεί μόνο με το πολιτικό σκέλος του ζητήματος αλλά κάνοντας λίγο googling έπεσα πάνω σε μια νομικού περιεχομένου τοποθέτηση του Κώστα Τζαβάρα. Ο κ. Τζαβάρας, βουλευτής της ΝΔ και νομικός, προσπαθεί - περισσότερο με την πρώτη παρά με τη δεύτερη ιδιότητα του - να θεμελιώσει νομική υποχρέωση του βουλευτή που εκλέχθηκε με ένα κόμμα και στη συνέχεια ανεξαρτητοποιήθηκε ή μετέβη σε άλλο, να παραιτείται της βουλευτικής του έδρας. Στηριζόμενος στο Σύνταγμα και στην εκλογική νομοθεσία, χρησιμοποιεί ως κύριο επιχείρημα το γεγονός ότι οι βουλευτικές έδρες κατανέμονται πρώτα σε κόμματα και ύστερα σε υποψηφίους. Άρα οι έδρες ανήκουν στο κόμμα, το οποίο μετέπειτα τις παραχωρεί στους βουλευτές του.

Ωστόσο με μια πρόχειρη ματιά, μπορεί κανείς να εντοπίσει συνταγματικές διατάξεις που μάλλον το ακριβώς αντίθετο καθιερώνουν. Το άρθρο 60§1 του Συντάγματος προβλέπει ότι ο βουλευτής έχει το απεριόριστο γνώμης και ψήφου κατά συνείδηση. Εάν ίσχυαν τα όσα λέει ο κ. Τζαβάρας, ...



... η γνώμη και η ψήφος θα περιορίζονταν από την κομματική γραμμή . Όποιος εκτρέπεται αυτής,
χάνει και την έδρα του. Επίσης η διάταξη του άρθρου 60§2 αναφέρει ότι η παραίτηση από το βουλευτικό αξίωμα είναι δικαίωμα του βουλευτή. Δικαίωμα και όχι υποχρέωση, κάτι που σημαίνει πως μόνο ο ίδιος ο βουλευτής αποφασίζει την παραίτησή του και δεν μπορεί να εξαναγκαστεί σε αυτήν.

Νομικά είναι, νομίζω, ξεκάθαρο ότι ο βουλευτής δεν μπορεί να υποχρεωθεί σε παραίτηση, άρα θα στραφώ στο πολιτικό σκέλος, το οποίο είναι και αυτό που κυρίως ενδιαφέρει. Σε ένα πρώτο επίπεδο, λοιπόν, η διαφωνία εντοπίζεται στο ερώτημα της παράδοσης ή μη της βουλευτικής έδρας μετά την ανεξαρτητοποίηση. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, όμως, βλέπουμε ότι η απάντηση στο προηγούμενο ερώτημα θα εξαρτηθεί από το πως αντιλαμβανόμαστε το ρόλο του βουλευτή. Τον θέλουμε ένα πειθήνιο όργανο στις εντολές του κόμματος ή με δική του βούληση και ψήφο;

Για όποιους η κομματική πειθαρχία τίθεται πάνω από την κατά συνείδηση δράση του βουλευτή είναι σαφές ότι, εάν αυτός αποφασίσει να διακόψει τους δεσμούς του με το κόμμα, πρέπει να παραιτηθεί. Ο βουλευτής βρίσκεται στο Κοινοβούλιο προκειμένου να προωθήσει τις επιλογές του κόμματος. Όσο το πράττει - συμφωνεί ή διαφωνεί με την πολιτική αυτή δεν έχει σημασία - έχει καλώς. Εάν διαγνώσει ότι οι απόψεις του αποκλίνουν από τις κομματικές, τότε πρέπει να παραδώσει την έδρα στον επόμενο πρόθυμο στρατιώτη. Σύμφωνα λοιπόν με την αντίληψη αυτή οι βουλευτές δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα σύνολο ταγμένο να υπακούει στις αποφάσεις του κόμματος και να τις εκτελεί. Μειώνεται, ή και εξαφανίζεται, η έννοια του βουλευτή ως μονάδα και, αντίθετα, εξυψώνεται η σημασία του κόμματος και του αρχηγού του.

Στον αντίποδα έχουμε αυτούς που θεωρούν ότι ο βουλευτής πρέπει να αποφασίζει με βάση τη συνείδησή του. Ο βουλευτής εκλέχτηκε ως συγκεκριμένο πρόσωπο και όχι ως απρόσωπο μέλος μιας ευρύτερης ομάδας. Συνεπώς η έδρα του ανήκει στον ίδιο και σε κανέναν άλλο. Στην Βουλή βρίσκεται για να αποφασίζει ελεύθερα και όχι για να υπακούει σε οποιαδήποτε εντολή της παράταξης με την οποία αναδείχθηκε.

Ως μέσο πίεσης συχνά χρησιμοποιείται και το ότι ένας βουλευτής εκλέχθηκε υπό κομματική σημαία. Εάν δεν βρισκόταν στο συνδυασμό μας, λένε, δεν θα είχε εκλεγεί. Ή ο λαός τον εξέλεξε για να υπηρετεί το κόμμα. Ωστόσο κανένα από τα δύο δεν μπορεί να σταθεί, για τον απλό λόγο ότι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τα κριτήρια των εκλογέων. Μπορεί δηλαδή το συγκεκριμένο πρόσωπο να φέρνει ψήφους στο συνδυασμό και όχι ο συνδυασμός στο πρόσωπο. Αντίστοιχα ο λαός μπορεί να μην εξέλεξε τον βουλευτή για να προωθήσει την πολιτική του κόμματος, αλλά για να πραγματοποιήσει συγκεκριμένα έργα που είχε προαναγγείλει.

Τελικά ο μόνος αρμόδιος να αποφασίσει για την τύχη της βουλευτικής του έδρας είναι ο ίδιος ο βουλευτής. Αυτός εξέθεσε τον εαυτό του στη λαϊκή ετυμηγορία, αυτός είναι που θα κρίνει για ποιον λόγο εξελέγη. Και είναι οι πολίτες που θα τον κρίνουν, για το αν ερμήνευσε ορθά την εντολή που του έδωσαν, την επόμενη φορά που θα κατέλθει στην εκλογική αναμέτρηση.

3 σχόλια:

  1. 1. Η επιχειρηματολογία είναι βάσιμη και μπορώ να πω ότι μάλλον κλίνω προς την άποψη που υποστηρίζεις εδώ.

    2. Δε νομίζω ότι είναι δυνατόν να υποστηριχθεί ότι όσοι παραιτούνται απο την ΚΟ ενός κόμματος έχουν νομική υποχρέωση να παραιτηθούν και από τη Βουλή.

    3. Σε πολιτικό επίπεδο, όμως, μπορεί να διατυπωθεί η εξής ένσταση: τι γίνεται με τους ψηφοφόρους μιας περιφέρειας, οι οποίοι δεν ψήφισαν τους αποχωρήσαντες; Για να το πω πιο πρακτικά: ο Κουβέλης και ο Ψαριανός πέρσι πήραν 33% και 20% των ψήφων του ΣΥΡΙΖΑ στη Β' Αθηνών αντίστοιχα. Αυτό σημαινει ότι η μεγάλη πλειοψηφία όσων ψήφισαν πέρσι ΣΥΡΙΖΑ στη Β' Αθηνών δεν τους ψήφισε. Αυτή η μεγάλη πλειοψηφια σήμερα εκπροσωπείται στη Βουλή από μόλις έναν βουλευτή και όχι από 3, παρόλο που τόσοι της αναλογούν βάσει των περσινών αποτελεσμάτων! Πρόκειται για προφανή υπο-εκπροσώπηση. Στην Αττική τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα: μετά την αποχώρηση του Λεβέντη (που 'χε πάρει μόλις το 22% των ψήφων), το υπόλοιπο 78% δεν εκπροσωπείται από κανένα βουλευτή.

    4. Γι' αυτό και δεν είμαι τόσο βέβαιος ότι πολιτικά δεν είναι επίμεμπτο να κρατάς την έδρα σου όταν έχεις εκλεγεί με κάποιο κόμμα. Τέλος πάντων, ο λαός είναι ο μόνος αρμόδιος να επιληφθεί του θέματος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Απάντηση στο 3ο ζήτημα:

    Προφανώς, όπως το θέτεις, η πλειοψηφία της Β Αθήνας στήριξε ΣΥΡΙΖΑ, και δεν θεωρούσε ότι την εκπροσωπούσαν οι Κουβέλης και Ψαριανός. Επομέως:

    ι) ακόμα και αν είχαν παραμείνει οι δύο αυτοί στο ΣΥΡΙΖΑ, θα εξακολουθούσαν να μην εκπροσωπούν την πλειοψηφία της Β Αθήνας και

    ιι) ακόμα και τώρα που αποχώρησαν οι Κουβέλης και Ψαριανός, η πλειοψηφία της Β Αθήνας εξακολουθεί να εκπροσωπείται από τις εκπεφρασμένες αρχές του κόμματος, στις οποίες απέβλεψε επιλέγοντας το ανωτέρω κριτήριο ψήφου (που δεν μπορούσαν να το εκφράσουν οι δύο αποωρήσαντες βουλευτές μιας και δεν ψηφίστηκαν)

    Να σημειώσω ότι διαφωνώ ως προς τη διαπιστωτική βάση του επιχειρηματός σου, καθώς πρόκειται για εσφαλμένη διάγνωση του κριτηρίου των ψηφοφόρων, αλλά έστω κι έτσι, ο συλλογισμός που δομείς είναι σαθρός.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Παραλείπεις να μας πεις ποιο είναι το κριτήριο των ψηφοφόρων κατά τη δική σου άποψη.

    Όταν δεν καταλαβαίνουμε κάτι, δε σημαίνει πως είναι σαθρό, μπορεί να σημαίνει ότι εμείς αδυνατούμε να το καταλάβουμε.

    Προφανώς και η πλειοψηφία στη Β' Αθηνας εκπροσωπείτο από τους Κουβελη και Ψαριανό. Είναι άλλωστε πασίγνωστο ότι οι περισσότεροι ψηφοφόροι της Αριστεράς ρίχνουν το ψηφοδέλτιό τους ασταύρωτο. Αυτό σημαίνει ότι ψηφίζουν κόμμα και αποβλέπουν στην εκπροσώπησή τους από κάποιους βουλευτές, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Αυτό που θέλουν λοιπόν είναι να εκπροσωπούνται, ανάλογα με τον αριθμό τους προφανώς και όπως ο εκλογικός νόμος ορίζει, κάτι το οποίο αυτή τη στιγμή δε γίνεται!!

    Η άποψη δε ότι εκπροσωπούνται από τις εκπεφρασμένες αρχές του κόμματος είναι ανεκδιήγητη. Αυτό συμβαίνει έτσι κι αλλιώς, είτε ένα κόμμα είναι στη Βουλή είτε όχι. Το θέμα μας εδώ είναι πόσοι φορεις αυτών των ιδεών υπάρχουν. Αυτοί που αυθαιρετα έκριναν τα κριτήρια των ψηφοφόρων είναι οι Κουβέληδες , οι οποίοι θεώρησαν "περιουσία" τους όσους τους σταυρωσαν, ξεχνώντας βέβαια ότι μπήκαν στη Βουλή και με τη δική μας ψήφο!!! Είναι άλλο όταν ένα κόμμα από μόνο του μειώνει την αριθμητική του εκπροσώπηση, διαγράφοντας έναν βουλευτή. Τότε ο βουλευτής καλά κάνει και την κρατά την έδρα του, όπως η Ντόρα. Όταν όμως παραιτείται, πρέπει να σέβεται το γεγονός ότι δεν ψηφίστηκε μόνο από όσους τον σταύρωσαν (που ούτε κι αυτοί είναι σίγουρο ότι θα τον σταύρωναν αν δεν ήταν στο συγκεκριμενο κόμμα, δεν είναι τσιφλίκι του) αλλά και από όσους δεν τον σταυρωσαν, και αυτοί ειναι οι περισσότεροι.

    Δεν είναι αυτό το κύριο. Έχω πολύ σοβαρότερους λόγους να αντιπαθώ αυτούς τους ανθρώπους, για τους οποίους η ευχή μου είναι να εξαφανιστούν πολιτικά. Πιστεύω άλλωστε πως η συζήτηση αυτή είναι υποκριτική. Όλοι ξέρουμε πως η δημοκρατια μας εδώ και χρόνια είναι κομματική, άσχετα αν κάποιοι στρουθοκαμηλίζουν επειδή τους συμφέρει. Θα έπρεπε λοιπόν στην προσεχή συνταγματικη αναθεώρηση να οριστεί ότι όποιος παραιτειται χάνει την έδρα του. Μέχρι τότε οι συζητήσεις μας στερούνται νοήματος!!

    υγ: Παρεμπιπτόντως όλοι αυτοί παίρνουν και λεφτά! Με τη δική μου ψήφο! Αν κάποιος φταίει, λοιπόν, είμαι εγώ πρώτος απ' όλους! Μπορώ τώρα να μουτζωθώ με την ησυχία μου...

    ΑπάντησηΔιαγραφή