Νεφρά στο σφυρί!

Του Οδυσσέα Θεοφάνη

Απ’ ότι διαβάζουμε στο σημερινό Βήμα, στην Αγγλία έχει προκληθεί σάλος από τις προτάσεις κάποιων γιατρών που ζητούν την νομιμοποίηση του εμπορίου ανθρωπίνων οργάνων, συγκεκριμένα των νεφρών. Η συζήτηση έχει προκαλέσει, όπως ήταν αναμενόμενο αντιδράσεις, οι οποίες όμως δεν νομίζω ότι είναι αρκετές για να δικαιολογήσουν το τωρινό καθεστώς.

Όπως ξέρουμε όλοι, κάθε άνθρωπος γεννιέται με δύο νεφρά, χρειάζεται όμως το ένα για να ζήσει. Έτσι, κάποιοι (λίγοι) από εμάς, προτιμούν να δωρίσουν το ένα από τα δύο σε κάποιον γνωστό τους, ή σπάνια, σε άγνωστο, ως ένδειξη αγάπης και αλτρουισμού. Δυστυχώς όμως η προσφορά οργάνων δεν αρκεί για να καλύψει την ζήτηση, καθώς δεν υπάρχουν τα κίνητρα ώστε να δωρήσει κάποιος το νεφρό του, με αποτέλεσμα χιλιάδες ασθενείς να περιμένουν χρόνια προκειμένου να θεραπευθούν, αν βέβαια προλάβουν. Λύση σε αυτό το πρόβλημα, δίνει η νομιμοποίηση του εμπορίου τους.

Το πρώτο βασικό επιχείρημα υπέρ της νομιμοποίησης, είναι ότι αγοραπωλησία συμβαίνει ήδη, απλά λαθραία. Αποτέλεσμα αυτού, είναι...

 

...χαμηλές αμοιβές στους πωλητές, επικίνδυνες μεταμοσχεύσεις στους ασθενείς και γιγάντωση των παράνομων κυκλωμάτων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αντίστοιχα φαινόμενα δηλαδή με αυτά της απαγόρευσης διάφορων «ανήθικων» επαγγελμάτων και πρακτικών, όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η πορνεία κλπ. 

Το δεύτερο, εντοπίζεται στα τεράστια οφέλη που θα αποφέρει η αλλαγή πολιτικής. Η ζήτηση θα καλύψει σε μεγάλο βαθμό την προσφορά, οι φτωχότεροι θα μπορούν να κερδίζουν περισσότερα χρήματα, καθώς τώρα το μεγάλο μερίδιο το λαμβάνουν τα παράνομα κυκλώματα, και οι ασθενείς θα θεραπεύονται, απολαμβάνοντας αμέριμνοι την υπόλοιπη ζωή τους. Άλλωστε, υπολογίζεται ότι το κόστος της χρόνιας αιμοκάθαρσης είναι μεγαλύτερο από την αξία ενός νεφρού, πράγμα που σημαίνει ότι οι φτωχοί ασθενείς θα είναι περισσότερο ή εξίσου ευνοημένοι με τους πλούσιους, σε σύγκριση με τώρα.

Το τελευταίο αντεπιχείρημα αφορά ζητήματα κοινωνικής και προσωπικής ηθικής. Υποτίθεται πως μέσα από την νομιμοποίηση, οι φτωχότεροι θα πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης, καθώς θα εξαναγκάζονται να πουλάνε τα όργανά τους, ώστε να ζήσουν και να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Όμως, και αυτό το επιχείρημα είναι έωλο, καθώς κάθε άνθρωπος μπορεί να διαθέσει το σώμα του ελεύθερα χωρίς να (πρέπει) να χρειάζεται άδεια από το κράτος. Εφόσον είναι προτιμότερο γι' αυτόν να χαρίσει ή να πουλήσει το νεφρό του για να αποκτήσει χρήματα που θα του προσφέρουν άλλα αγαθά, εμάς δεν μας πέφτει λόγος. Είναι δικαίωμά του αν θα επιλέξει να σώσει τον αδερφό του, να αγοράσει φαγητό ή να φτιάξει μια πισίνα στην αυλή του, όπως είναι δικαίωμα κάθε γυναίκας το αν θα επιλέξει την πορνεία αντί για κάποιο άλλο επάγγελμα ή του βαριά ασθενούς να επιλέξει την ευθανασία.

Αν, αντίθετα, απαγορεύσουμε την πώληση, επιτρέποντας μόνο την δωρεά οργάνων, καθορίζουμε τους σκοπούς για τους οποίους μπορούν τα άτομα να ασκούν τα δικαιώματά τους, γνώρισμα των ολοκληρωτικών καθεστώτων και όχι των φιλελεύθερων δημοκρατιών.

Είναι καιρός να δούμε ψύχραιμα το ζήτημα, χωρίς συναισθηματισμούς και πατερναλιστικές προδιαθέσεις, ώστε να ικανοποιηθούν όλες οι μεριές. Όσο διατηρείται η απαγόρευση αυτή, το κόστος σε ανθρώπινες ζωές παραμένει τεράστιο, τα παράνομα κυκλώματα γιγαντώνονται και οι αδύναμοι είναι σαφώς σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με ένα καθεστώς όπου θα προστατεύονταν από το νόμο.