Σελίδες

17 Ιανουαρίου 2011

Αγοραπωλησίες δικαιωμάτων

Του Πέτρου Πούγγουρα

Η ιστορία με την απαγόρευση του καπνίσματος είναι στους περισσότερους από εσάς γνωστή. Πρόθεση του υπουργείου Υγείας αποτελούσε η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος σε κάθε κλειστό δημόσιο χώρο από 1ης Σεπτεμβρίου 2010. Όπως, όμως, ήταν αναμενόμενο οι ιδιοκτήτες καφέ, εστιατορίων και λοιπών καταστημάτων αντέδρασαν. Από την πλευρά τους, υποστήριξαν - και συνεχίζουν να υποστηρίζουν μέχρι σήμερα - αφενός ότι ο καπνιστής έχει δικαίωμα να καπνίζει και ο ιδιοκτήτης έχει δικαίωμα να επιλέγει εάν το κατάστημά του θα χαρακτηρίζεται ως καπνιζόντων ή μη, αφετέρου ότι μια περίοδος οικονομικής κρίσης δεν είναι η ενδεδειγμένη για τη θέσπιση αλλαγών οι οποίες συνοδεύονται από μείωση των εσόδων τους.

Πειστικότατα, ομολογουμένως, τα επιχειρήματά τους. Που ακούστηκε να στερήσουμε από τον καπνιστή το δικαίωμα του να φυσά τον καπνό στο πρόσωπο των άλλων, αναγκάζοντας τους να εισπνεύσουν και αυτοί βλαβερές για τον οργανισμό τους ουσίες; Σημειώνω εδώ ότι αφετηρία όλων όσων θα παρατεθούν στη συνέχεια είναι η παραδοχή ότι ο καπνός βλάπτει την υγεία και του παθητικού καπνιστή. Αν και υπάρχουν ορισμένες ενστάσεις, η μεγάλη πλειοψηφία των επιστημονικών ερευνών επιβεβαιώνει την πρόκληση της συγκεκριμένης βλάβης. Δικαίωμα που να προκαλεί βλάβη σε άλλον δεν υφίσταται. Επομένως, σε δημόσιους χώρους όπου παρίστανται και μη καπνιστές κανείς δεν έχει δικαίωμα να καπνίζει.

Επίκληση γίνεται, επιπλέον, στο δικαίωμα του κάθε ιδιοκτήτη να επιλέξει εάν το κατάστημα του ... 


... θα αποτελεί χώρο καπνιζόντων ή μη. Λησμονούν, ωστόσο, κάτι βασικό. Το κατάστημα δεν είναι ούτε το σπίτι τους ούτε η ιδιωτική τους λέσχη. Είναι ένας χώρος δημόσιος, ο οποίος είναι ανοιχτός στον καθένα. Καταρχήν δεν μπορείς να αποκλείεις από αυτόν κατηγορίες ατόμων. Όπως δεν δικαιούται κάποιος να κρεμάσει μια ταμπέλα "δεν σερβίρουμε αλλοδαπούς", κατ’ αντιστοιχία δεν δύναται να αποκλείσει τους μη καπνιστές, έστω και αν αυτός ο αποκλεισμός είναι έμμεσος υπό την έννοια ότι δεν απαγορεύεται ευθέως η είσοδος αλλά το τίμημα είναι η βλάβη της υγείας τους. Όσον αφορά το επιχείρημα περί δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, ομολογώ ότι δεν είχα υπόψη

Όπως φαίνεται, το κράτος δεν κατάφερε να εφαρμόσει το νόμο και πλέον στρέφεται στη λήψη επιπλέον μέτρων, τα οποία θα ανακοινωθούν την προσεχή εβδομάδα. Μεταξύ των διαφόρων μέτρων, αναφέρεται και ως πιθανό ενδεχόμενο να δοθεί στα μεγάλα νυχτερινά κέντρα και τα καζίνο η δυνατότητα εξαγοράς του "καπνίζειν". Υπενθυμίζω ότι ο ν. 3886/2010 για την απαγόρευση του καπνίσματος προβλέπει πως αυτή θα ισχύσει και για τα καζίνο και τα κέντρα διασκέδασης άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική, με μόνη παρέκκλιση την διαφορετική ημερομηνία έναρξης της, η οποία ορίστηκε ως η 1.6.2011.

Μπορεί το συγκεκριμένο μέτρο να βρίσκεται ακόμα στα χαρτιά, όμως και μόνο το γεγονός ότι υφίσταται ως ενδεχόμενο αρκεί. Το περιεχόμενό του είναι σαφές. Όσες από τις παραπάνω επιχειρήσεις καταβάλλουν ένα ειδικό φόρο, αυτομάτως θα τους παρέχεται η δυνατότητα να επιτρέπουν το κάπνισμα στο χώρο τους. Η λογική του επίσης σαφέστατη. Καθείς έχει την οικονομική ευχέρεια - και προφανώς η πλειονότητα των καζίνο και των νυχτερινών κέντρων την έχει - δύναται να «αγοράσει» το ελεύθερο της παραβίασης των δικαιωμάτων. Το δικαίωμα του καθενός στην υγεία εξαρτάται από το αν τα καζίνο και τα νυχτερινά κέντρα της χώρας έχουν τη δυνατότητα να καταβάλλουν ένα ποσό ως ειδικό φόρο. Ο ορισμός του κράτους δικαίου…  

Η ανάγκη αύξησης των εσόδων του κράτους στην παρούσα συγκυρία κρίνεται όντως επιτακτική. Δε νοείται, εντούτοις, το κράτος να νομοθετεί με τη λογική του «εισπράκτορα». Και αυτό κάνει όταν δίνει προβάδισμα στη συγκέντρωση περισσότερων φόρων με αντάλλαγμα την αποχή από την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.     

  μου πως σε περιόδους κρίσης το κράτος οφείλει να απέχει από την προστασία των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων των πολιτών του προκειμένου να μην μειωθεί ο τζίρος των επιχειρήσεων.

7 σχόλια:

  1. Δεν καταλαβαίνω από που προκύπτει ότι ο χώρος του καταστήματος είναι δημόσιος. Ιδιωτικός είναι και ο καθένας μπορεί να τον διαμορφώσει όπως θέλει. Δεν είναι κρατική υπηρεσία ώστε να αντιμετωπίζει τους πολίτες κατά τον ίδιο τρόπο όπως οφείλει να κάνει το κράτος. Ο πελάτης επιλέγει αυτό το μαγαζί με την συναίνεσή του, αποδεχόμενος την βλάβη στην υγεία του, είτε είναι παθητικός είτε ενεργητικός καπνιστής.

    Είναι αστείο πως ό,τι δεν μας αρέσει προσπαθούμε να το επιβάλλουμε στους άλλους, ακόμα κι αν αυτοί δεν βλάπτουν κανέναν άλλο χωρίς την θέλησή του, εφευρίσκοντας σχήματα εκλογικευτικά όπως η θεωρία του "δημόσιου χώρου". Αναρωτιέμαι όμως που θα σταματήσει αυτή η πατερναλιστική λογική. Γιατί δηλαδή δεν προκαλείται βλάβη όταν τα μαγαζιά έχουν δυνατά τη μουσική; Μήπως να το απαγορεύσουμε κι αυτό;

    Ως μη καπνιστές, έχουμε την δυνατότητα να ζητάμε από τους φίλους μας καπνιστές να μην πηγαίνουμε σε μαγαζιά που επιτρέπεται αυτή η απεχθής συνήθεια. Αν δεν το κάνουμε, είναι δικό μας πρόβλημα.

    Συμφωνώ πάντως πως δεν πρέπει να επιτρέπεται εξαγορά δικαιωμάτων, όπως το μέτρο που προωθεί η κυβέρνηση. Ο καθένας να μπορεί να διαλέξει αν θα είναι καπνιζόντων ή μη το μαγαζί του.

    Μου άρεσε επίσης το σημείο
    "Δικαίωμα που να προκαλεί βλάβη σε άλλον δεν υφίσταται". Συμφωνώ και επαυξάνω! Γι' αυτό τα κοινωνικά δικαιώματα, μιας και προκαλούν βλάβη στον φορολογούμενο, δεν είναι δικαιώματα!

    Ο.Θ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "Δικαίωμα που να προκαλεί βλάβη σε άλλον δεν υφίσταται". Συμφωνώ και επαυξάνω! Γι' αυτό τα κοινωνικά δικαιώματα, μιας και προκαλούν βλάβη στον φορολογούμενο, δεν είναι δικαιώματα!
    Xαχαχα!Απολαυστικος...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Συμφωνώ απόλυτα με τον Οδυσσέα στην επισήμανση πως ο χώρος του καταστήματος είναι προδήλως ιδιωτικός και όχι δημόσιος. Άρα ο καταστηματάρχης είναι ελεύθερος να εισαγάγει περιορισμούς, ανάλογα με τους σκοπούς και τα πιστεύω του.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Θα επιμείνω ότι ο χώρος του καταστήματος δεν είναι ιδιωτικός αλλά δημόσιος. Όταν κανείς ιδρύει ένα σωματείο ή μια ιδιωτική λέσχη μπορεί να θέσει τους οποιουσδήποτε όρους επιθυμεί. Πχ. ως ΦΟΠΠ μπορούμε να αποφασίσουμε στο καταστατικό μας ότι δεν δεχόμαστε μη καπνίζοντες επειδή «έτσι γουστάρουμε». Το άνοιγμα, ωστόσο, ενός καταστήματος είναι κάτι διαφορετικό. Αυτό συμβαίνει γιατί απομακρυνόμαστε από τον ιδιωτικό βίο και τείνουμε προς το δημόσιο. Καταρχήν το κατάστημα είναι ανοιχτό σε οποιονδήποτε επιθυμεί να εισέλθει. Εάν ο ιδιοκτήτης του δεν επιθυμεί αυτή την ελεύθερη σε όλους είσοδο, τότε πρέπει να στραφεί στην ίδρυση ενός διαφορετικού μορφώματος ιδιωτικού χαρακτήρα, όπως πχ. μια λέσχη καπνιζόντων.

    Ακολουθώντας το δρόμο που χάραξε ο Παναγιώτης στο προτελευταίο άρθρο του (“Ο Άδωνις και ο Montesquieu”), θα παραπέμψω κι εγώ στον ίδιο ιδιαίτερα οξυδερκή αναλυτή. Σκοπός μου φυσικά δεν είναι η επίκληση στην αυθεντία – άλλωστε δε νομίζω ότι θα αποδεχόταν ποτέ ο ίδιος το συγκεκριμένο χαρακτηρισμό για τον εαυτό του – αλλά η αποτύπωση του σκεπτικού του. Ο συγκεκριμένος καθηγητής, ο οποίος κάθε άλλο παρά από συντηρητικές και πατερναλιστικές αντιλήψεις διακατέχεται, όσον αφορά το διαχωρισμό δημόσιου και ιδιωτικού χώρου δέχεται ότι τα καταστήματα εντάσσονται στον πρώτο. Η λογική είναι ότι ξεφεύγουμε από την ιδιωτική σφαίρα του ατόμου και εισερχόμαστε σε μια δημόσια σφαίρα στην οποία το κράτος δύναται να παρέμβει. Όποιος θέλει να παραμείνει σε ιδιωτικά χωράφια και να προβαίνει σε οποιαδήποτε πράξη, συμπεριλαμβανομένου του καπνίσματος, δεν ανοίγει ένα μαγαζί το οποίο έχει ανοιχτή την πόρτα του στον οποιονδήποτε.

    Εάν δεχθούμε ότι ο χώρος είναι ιδιωτικός και «άρα ο καταστηματάρχης είναι ελεύθερος να εισαγάγει περιορισμούς, ανάλογα με τους σκοπούς και τα πιστεύω του», τότε πρέπει να δεχθούμε ότι ένα πχ. κέντρο διασκέδασης ορθώς και συνταγματικώς προβαίνει στο λεγόμενο face control. Πρέπει επίσης να δεχθούμε ότι αν αύριο όλοι οι καταστηματάρχες της χώρας αποφασίσουν ότι δεν δέχονται γυναίκες ή αλλοδαπούς ή εμένα ως Πέτρο Πούγγουρα στο μαγαζί τους, τότε οι γυναίκες, οι αλλοδαποί ή εγώ είμαστε αποκλεισμένοι από όλα τα καταστήματα της χώρας. Αντίστοιχα, εάν επιτρέψουμε στα καταστήματα να επιλέξουν εάν θα είναι καπνιζόντων ή μη, προφανώς η συντριπτική πλειοψηφία θα επιλέξει να επιτρέπεται το κάπνισμα. Συνέπεια; Αποκλείσαμε τους μη καπνιστές από σχεδόν όλα τα καταστήματα της χώρας.

    Είμαι αντίθετος με πατερναλιστικές λογικές. Πότε όμως θα συνέβαινε αυτό; Εάν απαγορεύαμε το κάπνισμα στην κατοικία του καθενός ή του απαγορεύαμε να συστήσει ένα σωματείο καπνιζόντων. Όχι όταν η απαγόρευση αφορά χώρους οι οποίοι ξεφεύγουν από την ιδιωτική σφαίρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. 1. Βλ. http://www.nonsmokersclub.com/content/view/253/2/ για τις απόψεις του καθηγητή πάνω στο θέμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Συμφωνώ σχεδόν σε όλα με τον Τσακυράκη (έχω κι άλλες 2-3 επί μέρους διαφωνίες, αλλά για την οικονομία της συζήτησης δεν τις αναπτύσσω), πλην ενός σημείου, το οποίο δέχεται αξιωματικά: γιατί τα καταστήματα είναι δημόσιοι χώροι;

    Η ανάλυση του Οδυσσέα παραπάνω είναι ευσύνοπτη και εύστοχη, "έχουμε την δυνατότητα να ζητάμε από τους φίλους μας καπνιστές να μην πηγαίνουμε σε μαγαζιά που επιτρέπεται αυτή η απεχθής συνήθεια".

    Περαιτέρω, προσωπικά αναγνωρίζω το δικαίωμα του κέντρου να προβαίνει στο face control, στο βαθμό πάντα που ο τρόπος που αυτό γίνεται δεν προσβάλλει την προσωπικότητα του πελάτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Θα μπορούσαμε επίσης να παραλείπουμε τους υγειονομικούς ελέγχους των καταστημάτων, μιας και οι υποψήφιοι πελάτες μπορούν να μην επιλέγουν τους συγκεκριμένους ιδιωτικούς χώρους για να φάνε και να πιούνε (ας ξεκινήσουμε από τα εστιατόρια και μετά μπορούμε να περάσουμε και στα μπαρ).

    Επίσης, οι άδειες χρήσης των συγκεκριμένων χώρων ως καταστημάτων να καταργηθούν και να μην ζητείται η υπακοή σε ορισμενες προϋποθέσεις για την ίδρυση. Σε περίπτωση που μπαίνει δυνατή μουσική καθημερινά να μην σφραγίζονται αλλά να αντιμετωπίζονται ως σπίτια (φυλακή-πρόστιμο κλπ όχι όμως λουκέτο). Το αυτό να συμβαίνει και σε κάθε άλλη περίπτωση υγειονομικών ή φορολογικών παραβάσεων. Η αστυνομική δύναμη να μην σπεύδει με μεγαλύτερη ταχύτητα και κατά προτεραιότητα σε αυτούς τους χώρους και το ίδιο να ισχύει και με την πυροσβεστική.

    Και φυσικά, αν εμφανιστώ με άλλους τρεις φίλους μου νωρίς το βράδυ της Παρασκευής σε ένα μισοάδειο ακόμα γνωστό μαγαζί, ο φουσκωτός της πόρτας μπορεί να μου απαγορεύσει την είσοδο γιατί όλα τα τραπέζια είναι τάχα κλεισμένα (θα προτιμούσε βλέπεις να ήμασταν μία παρέα 2 αγοριών και δύο κοριτσιών από πλευράς ποιότητας του "κόσμου" του μαγαζιού). Θα ήμουν υπερβολικός να θεωρηθώ προσβεβλημένος, πόσω μάλλον που μου απαγόρευσε με ευγένεια την είσοδο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή