Εκπαιδευτική ή κοινωνική πολιτική;

Του Λεωνίδα Καραδήμου

Το δίλημμα που τίθεται στον τίτλο είναι κατ'αρχήν ψευδεπίγραφο. Η Παιδεία, συστηματοποιημένη ή μη και σε οποιοδήποτε επίπεδο, είναι κατ'εξοχήν κοινωνική. Με την έννοια πως η γνώση συντελεί στην κοινωνική πρόοδο με οποιονδήποτε τρόπο και να διαχέεται. Στην Ελλάδα βιώνουμε όχι μόνον την παραδοχή αυτήν αλλά δυστυχώς και τις στρεβλώσεις της.

Μέσον ανάδειξης των ελίτ μιας κοινωνίας η Παιδεία; Κομματικές παρατάξεις και παιδιά του κομματικού σωλήνα στα ΑΕΙ, πληθωρισμός θέσεων στις σχολές απ'όπου βγαίνουν επιστήμονες που θα ασκήσουν επαγγέλματα υψηλού κοινωνικού κύρους, νεποτισμός και ρουσφετολογία στα μεταπτυχιακά προγράμματα και τους διορισμούς καθηγητών.

Φορέας πολιτικοποίησης η Παιδεία; Κομματισμός στην...



...τριτοβάθμια εκπαίδευση, υποχρεωτική διδασκαλία των Θρησκευτικών στα σχολεία, απόλυτη εθνοκεντρική προσέγγιση της Ιστορίας ως προσφάτως

Όχημα κοινωνικής κινητικότητας και αξιοκρατίας η Παιδεία; Επιθυμία όλων να γίνουν (γίνουμε) επιστήμονες -ή μάλλον επαγγελματίες, συνήθως σε σχολές με υψηλή αποκατάσταση- και συνεχής ίδρυση και λειτουργία τμημάτων χωρίς κανένα ποιοτικό κριτήριο.

Η εκπαιδευτική πολιτική δυστυχώς πολύ συχνά ασκείται στη χώρα μας με κριτήρια άσχετα προς την ίδια τη γνώση. Μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής κοινότητας εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αναθεματίζει την αξιολόγηση ως μέσον επιβολής της πολιτικής του κεφαλαίου στα ΑΕΙ. Υποψιάζομαι πως προ εκατό ετών, η αξιολόγηση θα ήταν μηχανισμός επιβολής των ανθελλήνων...

Δυσάρεστα αυτά τα προβλήματα, που είναι όμως διαχρονικά θα πει κανείς. Διαρκώς εντούτοις φροντίζουμε να προσθέτουμε κι άλλα.

Καταργώντας τη βάση του 10, για παράδειγμα. Μπορεί κανείς να εφεύρει άπειρα επιχειρήματα, από τις κοινωνικές ανισότητες που καθιστούν τις υψηλόβαθμες σχολές προνομιακό πεδίο των ελίτ (κάτι που καταδεικνύει την αναποτελεσματικότητα της δημόσιας σχολικής εκπαίδευσης μάλλον παρά τον άδικο χαρακτήρα της ρύθμισης) έως τη διάχυση της γνώσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους.

Φοβάμαι δυστυχώς πως δεν αποτελούν παρά το πρόσχημα ώστε να εξακολουθήσουν να λειτουργούν δεκάδες τμήματα με μονοψήφιο αριθμό εισακτέων, ακόμη λιγότερους εισαγόμενους και αποφοίτους που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Με σκοπό την υποκατάσταση κοινοτικών επιδοτήσεων και την ''αναζωογόνηση'' κρίσιμων εκλογικά τοπικών οικονομιών. Ποιο ποιοτικό minimum μπορεί να σταθεί άραγε εμπόδιο σε ένα τόσο βολικό μέσον θέρμανσης της αγοράς; Την ίδια ώρα, οι φοιτητικές εστίες για τους σπουδαστές με χαμηλά εισοδήματα στα πραγματικά τμήματα των ΑΕΙ που αποτελούν και το πραγματικό μέσον κοινωνικής κινητικότας βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, όπως καθηλωμένοι είναι και οι μισθοί των διδασκόντων -κι ακόμη δεν ήρθε το ΔΝΤ.

Δεν είναι όμως μόναχα η κατάργηση της βάσης του 10 η μόνη πρόσφατη στρέβλωση που προστέθηκε στις δεκάδες υπάρχουσες, αλλά και η υποχρέωση των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων να προσλαμβάνουν καθηγητές και δασκάλους μόνο μεταξύ των επιτυχόντων στους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ।Με λίγα λόγια, μόνο το κράτος είναι αρμόδιο να κρίνει ποιοι είναι να μεταδώσουν τη γνώση και μάλιστα κλείνοντας ένα επάγγελμα την ώρα που εντάσσεται στην κυβερνητική ρητορική η ανάγκη απελευθέρωσης των ήδη υπαρχόντων.


Στο όνομα της αξιοκρατίας, δε θα μάθουμε ποτέ πόσα παιδιά ίσως χάσουν την ευκαιρία να διαδαχθούν από από ανθρώπους ενδεχομένως πολύ πιο μορφωμένους, που απλώς δεν έχουν φροντίσει να λάβουν τη σφραγίδα του ελληνικού δημοσίου που λειτουργεί με εντελώς διαφορετικά κριτήρια. Στο άκουσμα της ανακοίνωσης, αυθόρμητα σκέφτηκα τους καθηγητές ξένων γλωσσών που στο μέλλον θα καλούνται να εξεταστούν αναφορικά με την παιδαγωγική τους επάρκεια προφανώς στα Ελληνικά, όταν σε πολλά ιδιωτικά σχολεία είναι στην πλειονότητά τους ξένοι.

Ίσως το βρίσκετε πατριωτικό, ίσως (έστω προς τα κάτω) εξισωτικό. Στην πραγματικότητα, είναι απλώς παράλογο. Για άλλη μια φορά, αντί μέριμνα του Υπουργείου Παιδείας να είναι η γνώση και η διευκόλυνση της διάδοσής της σκοπός του παραμένει η κακώς νοούμενη άσκηση κοινωνικής πολιτικής: στην προσπάθεια αντιμετώπισης του όντως παρασιτικού φαινομένου των αποσπάσεων, προφανώς ορισμένοι εκ των επιτυχόντων του ΑΣΕΠ θα έμεναν αδιόριστοι.

Όσο όμως η ποσότητα τίθεται πάνω από την ποιότητα, τόσο υπονομεύεται ο ουσιαστικός κοινωνικός ρόλος της Παιδείας. Που όμως δε φέρνει ψήφους -ποιος μίλησε για το τέλος της Μεταπολίτευσης;