Ο πρώτος εισηγητής της εκδήλωσης, κ. Πάσχος Μανδραβέλης, επιχείρησε στο ξεκίνημα της ομιλίας του, να αποκαλύψει τη σύγχρονη ελληνική τάση προς διαστρέβλωση της έννοιας των λέξεων.Αντλώντας παραδείγματα από προσωπικές του εμπειρίες και από τον ημερήσιο τύπο, ο δημοσιογράφος της «Καθημερινής» απέδωσε το φαινόμενο του «ξεχειλώματος» των λέξεων, στην απόπειρα ορισμένων ανθρώπων - ακόμα και εγγράμματων - να ερμηνεύσουν δυσερμήνευτα φαινόμενα, όπως εκείνα του Δεκέμβρη, αδιαφορώντας αν το κόστος αυτής της συμπεριφοράς είναι η καταστροφή των εννοιών που διαθέτουμε και η επινόηση σοφισμάτων.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της λέξης «βία», η οποία, αν και λεξικογραφείται ως δηλωτική μιας πράξεως, που προκαλεί οπωσδήποτε ένα ορατό/φυσικό αποτέλεσμα (π.χ. κάψιμο ενός μαγαζιού), εν τούτοις χρησιμοποιείται στην καθημερινή πράξη με μιαν αδικαιολόγητη νοηματική ευρύτητα, με συνέπεια να χαρακτηρίζεται κατά καιρούς ως βία το σχολείο, οι αγορές, ακόμα και η εκφορά μιας γνώμης. Όπως τόνισε, όμως ο ομιλητής, προχωρώντας και σε σχετικά παραδείγματα, αν γίνει δεκτό ότι ο λόγος ενός προσώπου (π.χ. ενός αρθρογράφου) μπορεί να είναι βίαιος, αυτομάτως καθίσταται δικαιολογημένη η βίαιη διακοπή του.
Και αν γίνει δεκτό ότι το σχολείο βιάζει τα όνειρα των μαθητών, τότε δικαίως το καίμε, ασκώντας με τη σειρά μας βία. Για τους λόγους αυτούς, κατέληξε ο ομιλητής, δεν πρέπει να λησμονούμε, ότι ως βία νοείται μόνον εκείνη που έχει μία φυσική συνέπεια. Απεναντίας, αν επιτρέψουμε να εμπεδωθεί η αντίληψη ότι ακόμα και πράξεις χωρίς φυσικά αποτελέσματα είναι βία, θα έχουμε δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την έκρηξη της πραγματικής βίας.
Η εισήγηση έγινε στα πλαίσια της 2ης εκδήλωσης του ΦΟΠΠ . Περισσότερα εδώ .
Για να είμαι ειλικρινής, από τους τρεις εισηγητές, πιο κοντά βρίσκομαι στο ερμηνευτικό σχήμα που πρότεινε ο κύριος Π. Μανδραβέλης, χωρίς όμως -σε καμία περίπτωση- να αισθάνομαι απόλυτα καλυμμένος από αυτό. Κρατάω κυρίως τη συνεπαγωγή ότι "αν θεωρήσεις ότι μία πράξη είναι βίαιη τότε θα την καταστείλεις (δικαιολογημένα) με τη βία". Η διαφορά μου είναι ότι αν πιστέψουμε ότι βία είναι μόνο εκείνη που έχει φυσικά αποτελέσματα, στενεύουμε υερβολικά την έννοια της βίας, αφήνοντας πολλές κατηγορίες βίας απ' έξω. Μου κάνει δε μεγάλη εντύπωση που στο παράδειγμα της France Telecom, που εξώθησε γύρω στους 30 εργαζόμενους σε αυτοκτονία, μόνο ο τρίτος ομιλητής δέχθηκε την ύπαρξη βίας! Στο κάτω κάτω της γραφής η εργασιακή βία είχε στην προκειμένη περίπτωση ένα φυσικό/ορατό αποτέλεσμα. Επειδή δηλαδή δεν υπήρχε άμεση επενέργεια στο σώμα των εργαζομένων...; Εξ άλλου, όπως ορθά επισημάνθηκε από το ακροατήριο, η έννοια της ψυχολογικής βίας έχει πλέον καθιερωθεί και έχει μπει ακόμη και στο Σύνταγμα! Νομίζω λοιπόν ότι πραγματική βία δεν είναι μόνο η βία με φυσικές συνέπειες. Εκείνο που καλούμαστε εμείς να αναζητήσουμε είναι το ποιός είναι ο θεμιτός τρόπος αντίδρασης στην ψυχολογική και γενικότερα στη βία που δεν έχει άμεσα φυσικά αποτελέσματα. Με ψυχολογική αντί-βία ίσως; Και αν ναι με ποιόν τρόπο;
ΑπάντησηΔιαγραφήlamogio 18
Ε τότε πώς είσαι πιο κοντά σε αυτό το ερμηνευτικό σχήμα αφού αρνείσαι τον εννοιολογικό περιορισμό της βίας στη βία με φυσικές συνέπειες; Αυτό ήταν το κομβικό σημείο της τοποθέτησης του Πάσχου και αυτό που προκάλεσε τις πιο ζωηρές αντιπαραθέσεις! Πάντως να υπενθυμίσω τι είπε ο Ψυχογιός για τις αυτοκτονίες στην FT: ότι βρίσκονται κάτω από το μέσο όρο αυτοκτονιών στη Γαλλία. Πρέπει κάποιος να του πει ότι πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν και άνθρωποι...
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσο για το πώς αντιμετωπίζεται η μη φυσική βία, αυτό είναι ένα τεράστιο ζήτημα, αλλά σίγουρα όχι από τον καθένα ατομικά. Οι λύσεις στο πρόβλημα αυτό μόνο πολιτικές μπορεί να είναι.
Κακώς, κατά τη γνώμη μου, δόθηκε τόσο μεγάλη σημασία στο γλωσσικό ζήτημα κατά την εισήγηση του Π. Μανδραβέλη. Η βασική του θέση συνίστατο στο ότι αν διευρύνουμε υπερβολικά την έννοια της βίας -ή οποιασδήποτε άλλης έννοιας με το αυτό σημασιολογικό φορτίο-τότε διευρύνουμε αντίστοιχα υπέρμετρα και το επιτρεπτό πλαίσιο αντίδρασης. Νομίζω ότι και ο ίδιος ο Π. Μανδραβέλης ενδόμυχα αποδέχεται την ύπαρξη και άλλων μορφών βίας(π.χ. ψυχολογική), αλλά σίγουρα όχι τόσο πολλών που να δικαιολογούν την κατάσταση μιας γενικευμένης ανομίας. Οι αποστροφή "Αν ο λόγος είναι βία, τότε οι άνθρωποι που μιλούν είναι στόχοι. Και αν τα αυτοκίνητα είναι βία τότε, γιατί να μην τα κάψουμε;" είναι χαρακτηριστική αυτού του τρόπου σκέψης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο σχήμα της ψυχολογικής αντι-βίας είναι ενδιαφέρον, παραγνωρίζει ωστόσο ότι συνήθως αυτός που ασκεί την ψυχολογική βία βρίσκεται σε προνομιακή θέση. Με άλλα λόγια μία αντίδραση εναντίον του είτε δεν είναι εφικτή λόγω υφιστάμενης σχέσης είτε δεν θα τον πλήξει όσο ο ίδιος κατόρθωσε με τη δική του δράση, καθότι ας μην ξεχνάμε ότι αυτός επιλέγει το προφανώς προνομιακό για τον ίδιο πεδίο της αντιπαράθεσης σε ψυχολογικό επίπεδο.
Αν τελικά η ψυχολογική αντι-βία είναι όντως ανέφικτη (που μάλλον είναι, για τους λόγους που ανέφερε πιο πάνω ο markar) τότε τί απομένει ως αντίδραση στην άσκηση ψυχολογικής βίας;;
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπιπροσθέτως, θα ήθελα να θέσω ακόμα μία παράμετρο στην ενδιαφέρουσα αυτή συζήτηση, η οποία νομίζω ότι δυστυχώς δεν καλύφθηκε σχεδόν καθόλου από τους τρεις ομιλητές. Αναφέρομαι ασφαλώς στο γενικευμένο λαϊκό αίσθημα για μη απόδοση πραγματικής δικαιοσύνης από τους συντεταγμένους θεσμούς (όπως είναι λόγου χάρη τα δικαστήρια),το οποίο συχνά ενισχύεται και από τα "ανεύθυνα" ΜΜΕ, εξαγριώνοντας ακόμη περισσότερο τη λαϊκή οργή. Ειλικρινά το πιστεύω ότι αν εμπεδωθεί στον απλό πολίτη η ιδεά ότι οι θεσμοί απόδοσης δικαιοσύνης δεν λειτουργούν σωστά, ότι οι δικαστές τα πιάνουν και ότι το άδικο γύρω του μένει διαρκώς ατιμώρητο, είναι νομοτελιακά διαπιστωμένο ότι θα αναλάβει ο ίδιος τη δικαιοσύνη στα χέρια του, για να πατάξει το άδικο παντί τρόπω.
Το χειρότερο είναι ότι από του σημείου αυτού και μετά, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βαλεις όριο στις περιπτώσεις που ο αυτοδικών εννοεί ως άδικες...
lamogio 18