Η ιδεολογική χρήση της διαφθοράς

Του Λεωνίδα Καραδήμου

Σε σημερινή του επιστολή προς τον Τύπο, ο ακαδημαϊκός κ. Κ. Ι. Δεσποτόπουλος προειδοποιεί για το κλίμα απαξίωσης του πολιτικού συστήματος από τα ΜΜΕ, που παρουσιάζουν ούτε λίγο ούτε πολύ το σύνολο του πολιτικού κόσμου ως συμμορία ληστών με ελάχιστες εξαιρέσεις, θεωρώντας μάλιστα ως ''αποκορύφωμα ανευθυνότητας'' την προσπάθεια εμπλοκής των δύο τελευταίων τέως πρωθυπουργών -και δεν έχει καθόλου άδικο.

Πράγματι, τέτοια δημοσιεύματα είναι απλά το ''βούτυρο στο ψωμί'' των οικονομικών συμφερόντων που ποντάρουν σε τυχόν χρεοκοπία της χώρας εμφανίζοντας...





...μιαν εικόνα που μάλλον σε λατινοαμερικανική ή αφρικανική μπανανία παραπέμπει παρά σε κράτος της (Νοτιοανατολικής, έστω) Ευρώπης. Χωρίς κανένα απολύτως στοιχείο, δημοσιογράφοι αλλά και βουλευτές αφήνουν υπονοούμενα προς το παρόν για τους κ. Σημίτη και Καραμανλή με την ισοπεδωτική ταύτισή τους με υπουργούς και συνεργάτες τους.

Οι οικονομικοί τριγμοί που προκαλούνται όμως από τέτοιες ταυτίσεις δεν είναι οι μόνοι, ενδεχομένως δέ δεν είναι και στη στόχευση όσων εύκολα τις υιοθετούν. Πολύ χειρότεροι, τουλάχιστον θεωρητικά, δεν παύουν να είναι οι πολιτικοί τριγμοί που πολύ σπάνια είναι τυχαίοι.

Ιδίως στον (αριστερό και δεξιό) ριζοσπαστικό αλλά και τον κεντροδεξιό, ακόμη και μερίδα του κεντροαριστερού Τύπου παρατηρείται αίφνης μια προσπάθεια αιτιώδους σύνδεσης της διαφθοράς με την κεντρώα, εκσυγχρονιστική πολιτική των κυβερνήσεων Σημίτη αφ'ενός και τη ρητορική προσέγγιση του μεσαίου χώρου από τον κ. Κ. Καραμανλή αφ'ετέρου. Σύνδεση η οποία στη δεδομένη συγκυρία μοιάζει δικαιολογημένη για την πλειοψηφία της κοινής γνώμης, μιας και τα κρούσματα διαφθοράς των δύο κυβερνήσεων είναι πρόσφατα στη συλλογική μνήμη και δένουν αναπόφευκτα με τη μετριοπαθή ρητορική των δύο πολιτικών.

Που όμως είναι παντελώς αδικαιολόγητη υπό ορθολογικό πρίσμα, καθώς είναι προφανές πως η διαφθορά δεν έχει ιδεολογία. Απλώς φούντωσε κατά τα χρόνια της εύκολης ανάπτυξης, ακριβώς επειδή ο εκσυγχρονισμός της κεντροαριστεράς και η επανίδρυση του κράτους ως πρόταγμα της κεντροδεξιάς δεν προχώρησαν, ο πρώτος με τους ρυθμούς που απαιτούνταν και η δεύτερη σχεδόν καθόλου.

Το πρόβλημα, δηλαδή, δεν ήταν η προσπάθεια εξορθολογισμού των θεσμών αλλά η ανεπάρκεια στην υλοποίησή της, ακριβώς εξαιτίας των πανταχού παρουσών ανορθολογικών και ριζοσπαστικών πρακτικών και ιδεοληψιών. Δεν πρoοικονομούσε τρόπον τινά, πχ, το ζήτημα των ταυτοτήτων την υπόθεση του Βατοπεδίου -ή έστω δεν την υπέθαλπε; Ή μήπως δεν ήταν βήμα πρόοδου η ρητορική καταδίκη του ρουσφετιού και η επαγγελία της επανίδρυσης έναντι του συνθήματος των ''γαλάζιων παιδιών'' που θεωρητικά θα απέτρεπε την περαιτέρω γιγάντωση του κράτους;


Η επανίδρυση και ο εκσυγχρονισμός ήταν κοινωνικές ανάγκες, και μάλιστα πολύ πριν την υιοθέτησή τους ως κεντρικών προτάσεων εξουσίας από τα δύο μεγάλα κόμματα της Μεταπολίτευσης ακριβώς επειδή η προοπτική της σύγκλισης απαιτούσε μείζονες θεσμικές τομές και το οικονομικό μοντέλο της Ελλάδας απαξιωνόταν, διαρθρωμένο εν μέρει με προνεωτερικούς και εν μέρει σοβιετικούς όρους. Τα φαινόμενα διαφθοράς δε γιγαντώθηκαν εξαιτίας των δύο προταγμάτων αλλά παρά αυτά, και μόνο εκ του λόγου πως εισέρεε κοινοτικό χρήμα και αναπτυσσόταν η οικονομία.

Η ιδεολογική χρήση της διαφθοράς είναι παντελώς αστήρικτη -ακόμη και στην Κούβα του Κάστρο θα διογκωνόταν το λάδωμα αν ξαφνικά εισέρεε πολύ κι εύκολο χρήμα. Είναι όμως βολική για πολλούς, εντός ή εκτός του πολιτικού συστήματος που γίνεται δια μιας πολύ πιο ευάλωτο στο κέντρο του. Εσωκομματικοί λογαριασμοί και ιδεολογικές μάχες μπορούν να κλείσουν με σπουδή, ο ριζοσπαστικός και ακραίος λόγος δύναται να ανθήσει και να πολώσει εν μία νυκτί, ενώ τα συνθήματα της πατρίδας και του σοσιαλισμού είναι πιθανό να γίνουν ξανά ευπώλητα.

Εκτός κι αν τα προλάβει η ιταλική λύση ενός ''ανθρώπου της αγοράς'', με ή χωρίς την επικάλυψη ενός εξ αυτών.