Σελίδες

16 Σεπτεμβρίου 2011

Το επίπεδο του Δημοσίου Λόγου


Του Σαρίφ Σάττι

Παραδοσιακά όσοι αρθρογραφούμε στο ιστολόγιο του ΦΟΠΠ συνηθίζουμε να εμφορούμαστε από θέματα της επικαιρότητας και να παίρνουμε μια προσωπική θέση σε πολύ συγκεκριμένα ζητήματα. Ο πειρασμός του επίκαιρου είναι βέβαια ισχυρός αλλά είναι καλό που και που να κάνουμε γενικότερες παρατηρήσεις· και ακριβώς μια τέτοια θα ήθελα να επιχειρήσω με το παρόν κείμενο.

Ζούμε υπό καθεστώς οικονομικής κηδεμονίας εδώ και ενάμισι περίπου χρόνου. Η πρωτοφανής για τη χώρα λιτότητα και όλα τα παρεπόμενά της έχουν ωθήσει το δημόσιο λόγο στα άκρα. Είτε πρόκειται για κοινοβουλευτικά κόμματα είτε για απολιτίκ κοινωνικούς σχηματισμούς (Αγανακτισμένοι) είτε για ιδιωτικές συζητήσεις, η έννοια του μέτρου έχει χαθεί. Η αμετροέπεια αυτή θα μπορούσε...


...να είναι διασκεδαστική αν δεν ήταν τόσο επικίνδυνη! Τους τελευταίους μήνες έχουμε ακούσει εξωφρενικά πράγματα που αντί να μας σοκάρουν ενθαρρύνουν την περαιτέρω διολίσθηση του δημοσίου διαλόγου προς λαϊκιστικές κατευθύνσεις.

Δυστυχώς σήμερα το πολιτικά ορθό έχει γίνει η συλλήβδην καταγγελία θεσμών και προσώπων. Όποιος τολμήσει να επισημάνει ότι το τσιτάτο «οι 300 κλέφτες» (ή άλλα παρεμφερή) αποτελεί μια επικίνδυνη γενίκευση, κινδυνεύει να περιθωριοποιηθεί ως γραφικός. Η συνωμοσιολογία έχει αναγορευθεί στην επίσημη μορφή διαλεκτικής. Πλέον στο συλλογικό ασυνείδητο όλοι οι πολιτικοί «τα παίρνουν», οι διεθνείς τραπεζίτες απεργάζονται το κακό της Ελλάδας και φυσικά οι επονείδιστες δανειακές συμβάσεις που υπογράφει το (οιονεί χρεωκοπημένο) κράτος έχουν ως μοναδικό σκοπό την εκποίηση δημόσιας περιουσίας και την απώλεια της εθνικής κυριαρχίας. Αν κάποιος ισχυριστεί κάτι διαφορετικό θα αντιμετωπιστεί με καχυποψία, αν όχι με εχθρότητα. Οι απλουστευτικές αναλύσεις δίνουν και παίρνουν αλλά το επιμύθιο είναι πάντοτε το ίδιο: όλα τα μεγάλα ζητήματα μπορούν να αναλυθούν με συνθηματολογία και όλες οι προτεινόμενες λύσεις είναι αυτές που ηχούν ευχάριστες στα αυτιά του κόσμου.

Στο μικρόκοσμο του πανεπιστημίου, εξάλλου, αν κάποιος αφελής  τολμήσει να διαμαρτυρηθεί ενάντια στην κατασυκοφάντηση και προπαγάνδα των κομματικών παρατάξεων θα έχει τη χαρά να ακούσει τα «χίλια μύρια»! Στις Γενικές Συνελεύσεις των σχολών μας, οι τραμπουκισμοί, η χυδαία εξύβριση και η εκσφενδόνιση αντικειμένων αποτελούν συνήθεις πρακτικές. Στην χθεσινή συνέλευση της Νομικής, για παράδειγμα, ένας αμάθητος παρατηρητής δεν θα μπορούσε να πιστέψει ότι οι εν λόγω συμπεριφορές προέρχονταν από νέους επιστήμονες! Η πρωτοβουλία των ανεξάρτητων φοιτητών που επεδίωκε το άνοιγμα της σχολής και τη συνέχιση της ομαλής ακαδημαϊκής λειτουργίας του Ιδρύματος, λοιδορήθηκε και χλευάστηκε από όλες ανεξαιρέτως τις δυνάμεις που συμμετείχαν στις διαδικασίες. Η λασπολογία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο όταν εκπρόσωποι κομματικών οργανώσεων επιχείρησαν να παρουσιάσουν την εν λόγω πρωτοβουλία ως υποκινούμενη από τα όργανα διοίκησης του τμήματος και την κυβέρνηση. Μέχρι το τέλος της ημέρας επήλθε η πλήρης ρήξη με τη λογική, όταν οι απλοί φοιτητές που επιθυμούσαν να εξεταστούν στα μαθήματά τους, αποκαλέστηκαν «συνδαιτυμόνες του Προέδρου του τμήματος». Είναι λυπηρό που οι παραδοσιακές παθογένειες του δημοσίου λόγου έχουν μεταλαμπαδευτεί σε νέους ανθρώπους που –άθελά τους είμαι βέβαιος-  εκχυδαΐζουν βάναυσα έναν ιστορικά φορτισμένο θεσμό. Από τα πανεπιστήμια, αντιθέτως, θα περιμέναμε να λειτουργήσουν ως ανάχωμα στο ισοπεδωτικό ρεύμα του λαϊκισμού· όχι σαν φυτώρια νέων μορφών δυσφήμισης.



Το ζήτημα είναι πολύ πιο σοβαρό απ’ όσο θα μπορούσε να φανεί με μια πρώτη επιφανειακή ανάγνωση. Όταν ένας λαός συνηθίσει στην απώλεια του μέτρου στο λόγο του, με μαθηματική ακρίβεια θα ακολουθήσει η απώλεια του μέτρου στη σκέψη του και εν τέλει στις ίδιες του τις πράξεις! Δε νομίζω να μην εντοπίζει κάποιος την αιτιώδη συνάφεια ανάμεσα στην κατατρομοκράτηση του κοινού αισθήματος με τοποθετήσεις του τύπου: «Ο Παπανδρέου είναι έμμισθος μπρόκερ διεθνών τοκογλύφων» και στον προπηλακισμό πολιτικών ή σε άλλες πράξεις βίας. Το πρόβλημα που περιγράφω είναι άλλο ένα σύμπτωμα μιας κοινωνίας που πάσχει. Η παρούσα οικονομική κρίση ωχριά μπροστά στην ένδεια πολιτικής παιδείας που μαστίζει τη χώρα μας, αν και σε μεγάλο βαθμό η μια ανατροφοδοτεί την άλλη. Αυτός όμως ο λεκτικός μαξιμαλισμός δε μας επιτρέπει να αντιμετωπίσουμε κανένα πρόβλημα ή να κάνουμε την αυτοκριτική μας ως κοινωνία. Αντίθετα λειτουργεί αποπροσανατολιστικά και φοβάμαι ότι όταν η σημερινή οικονομική κρίση μείνει πίσω μας, θα συνειδητοποιήσουμε ότι τελικά δεν αποκομίσαμε τίποτα από αυτήν…

6 σχόλια:

  1. Prwton: Apokripteis tin episis aparadekti kai agelaia simperifora melwn twn aneksartitwn p episis fwnazan diekoptan kai eksuvrizan atoma p diafwnousan mazi tous. Deuteron: Isa isa p an kapoios tolmisei na iperaspistei energa tin politki kapoias parataksis tha spilwthei ws kommatoskulo kathws zoume stin epoxi tis apothεwsis twn aneksartitwn kai tou aforismou ( opws kai esi episimanes)sullhvdhn twn politikwn dinamewn aneksartitws an feroun meridio euthinis Triton: << Η πρωτοβουλία των ανεξάρτητων φοιτητών που επεδίωκε το άνοιγμα της σχολής και τη συνέχιση της ομαλής ακαδημαϊκής λειτουργίας του Ιδρύματος, λοιδορήθηκε και χλευάστηκε από όλες ανεξαιρέτως τις δυνάμεις που συμμετείχαν στις διαδικασίες. Η λασπολογία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο όταν εκπρόσωποι κομματικών οργανώσεων επιχείρησαν να παρουσιάσουν την εν λόγω πρωτοβουλία ως υποκινούμενη από τα όργανα διοίκησης του τμήματος και την κυβέρνηση>> Na ginesai safis se poious anaferesai giati egw imoun sti sineleusi kai diekrina diaforetiki stasi apenanti sas( ws pros to sevasmo ) anamesa stis simmetexouses politikes dinames

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. 1) Πράγματι, θέλω και εγώ να παρατηρήσω ότι δεν υιοθέτησαν όλες οι παρατάξεις στη ΓΣ τη συκοφαντία ότι οι ανεξάρτητοι συναλλάσσονται με το Φορτσάκη επειδή σε ένα έγγραφο του ο τελευταίος ενέκρινε την ύπαρξη ρητορικού ομίλου στη νομική (π.χ. το ΜΑΣ, η ΑΡΕΝ, η ΠΑΣΠ και η ΔΑΠ δεν νομίζω ότι ενστερνίστηκαν αυτή τη φαιδρότητα, ούτε και ένα ξανθό αγόρι που πήρε το λόγο και μίλησε)

    2)Επί της ουσίας του άρθρου, νομίζω ότι αντιλαμβάνομαι το σοβαρό πρόβλημα που γεννάται από ορισμένες ηλίθιες και παλαβές απόψεις και ότι αυτές μπορεί να έχουν ως επακόλουθο τη διάπραξη ακόμα πιο ανεξέλεγκτων πράξεων. Ωστόσο, νομίζω ότι "απώλεια του μέτρου στο λόγο" δεν νοείται. Όλες οι απόψεις είναι ισοδύναμες. Αν κάποιος έχει χάσει το μέτρο, είναι εκείνος που αφήνει αναπάντητες αυτές τις απόψεις. Για παράδειγμα, αν ήμουν δημοσιογράφος και μου 'χε κάνει αυτή τη δήλωση ο Καμμένος, θα τον είχα ξετινάξει στις ερωτήσεις για να μου διευκρινίσει τί εννοεί. Κατά τη γνώμη μου, το λάθος είναι ότι αυτές οι αρλουμπολογίες αφήνονται συχνά αναπάντητες. Αν αύριο σκάσει μύτη ο Σαμαράς και πει "λεφτά υπάρχουν", κάποιος θα πρέπει να τον βάλει στη θέση του, έτσι δεν είναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Φίλε ανώνυμε πράγματι υπήρξε διαφορετική στάση απέναντί μας και μάλιστα όχι μόνο ανάμεσα στις συμμετέχουσες πολιτικές δυνάμεις (όπως λες εσύ) αλλά και ανάμεσα σε μεμονωμένα άτομα. Η διαφοροποίηση είναι οριζόντια μέσα σε όλες τις δυνάμεις κι όχι κάθετη: "καλοι" και "κακοί" υπάρχουν παντού. Δεν ήθελα να δημιουργήσω την εντύπωση ότι αναφέρομαι συλλήβδην σε όλους τους υπόλοιπους σχηματισμούς, γι' αυτό κι αρκέστηκα στη γενική αναφορά "εκπρόσωποι κομματικών οργανώσεων" οσον αφορά τη συγκεκριμένη κατηγορία που μας αποδόθηκε. Προφανώς και υπήρχαν άτομα και οργανώσεις που (προς τιμήν τους)επέδειξαν εξαιρετική στάση.
    Σε κάθε περίπτωση σκοπός του άρθρου ήταν να αναφερθεί γενικότερα στο επίπεδο του δημοσίου λόγου. Δε μπορείς να αμφισβητήσεις ότι και μεσα στις ΓΣ υπάρχουν τέτοια φαινόμενα και δεν απομονώνονται πάντοτε. Αν ήσουν πράγματι μέσα στη ΓΣ θα είδες ότι εκτοξεύθηκαν εναντίον μας αντικείμενα κι ότι μας αφαιρέθηκε ο λόγος σε διάφορες περιπτώσεις όπως κι ότι το κλίμα ήταν αρκετά εχθρικό. Πάντως επαναλαμβάνω: δεν επιδιώκω να στοχοποιήσω κανέναν (και ούτε να προσθέσω περαιτέρω ένταση στην επόμενη ΓΣ). Ελπίζω αυτά τα φαινόμενα να μην επαναληφθούν ούτε εναντίον μας αλλά ούτε εναντίον άλλης παράταξης! (Μάλιστα μετά από ένα σημείο μαζί με άτομα από διάφορες παρατάξεις προσπαθούσαμε να πείσουμε τον κόσμο να κάνει ησυχία ανεξαρτήτως του ποιός μιλούσε καθώς και σε άλλους ομιλητές στερήθηκε ο λόγος)

    Lamogio δε μπορείς να ισχυριστείς ότι δε νοείται "απώλεια του μέτρου στο λόγο". Σίγουρα οφείλουμε να μην αφήνονται οι "αρλουμπολογίες" αναπάντητες αλλά η συχνότητα με την οποία αυτές ακούγονται είναι -το λιγότερο- ανησυχητική. Σε μια αναπτυγμένη κοινωνία ο δημόσιος διάλογος τηρεί ένα ορισμένο επίπεδο λόγω της παιδείας του κόσμου. Η παραδοχή ότι απλώς πρέπει να μην αφήνονται αναπάντητες οι "αρλουμπολογίες" αποτελεί ένα "κατασταλτικό" μέτρο που ουδόλως αποδεικνύει το αντίθετο από αυτό που λέω. Για του λόγου το αληθές, δε νομίζω ότι σε μια σοβαρή ευρωπαική χώρα γεννάται καν η ανάγκη ενας δημοσιογράφος να απαντήσει σε μια τέτοια δήλωση, γιατί απλώς δεν θα ακουστεί... Ή κι αν ακουστεί τα κοινωνικά αντισώματα θα την περιθωριοποιήσουν αμέσως! Και δεν αμφιβαλλω ότι "όλες οι απόψεις είναι ισοδύναμες"(όπως λες) αλλά έχω μεγάλες ενστάσεις ως προς τη μεθοδολογία η οποία ακολουθείται ώστε να σχηματιστούν μερικές: δλδ. η συνωμοσιολογία, η γενίκευση και οι απλουστευτικές αναλύσεις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. << λοιδορήθηκε και χλευάστηκε από όλες ανεξαιρέτως τις δυνάμεις που συμμετείχαν στις διαδικασίες>> .Esu to egrapses auto

    ΑπάντησηΔιαγραφή